Schuldhulp jongeren

Het aantal jongeren met schulden neemt toe. Uit onderzoek van het Nibud blijkt dat 1 op de 5 jongeren te maken heeft met (ernstige) betaalproblemen. Ook de Zorgverzekeringslijn ziet het aantal jongeren met betaalachterstanden enorm toenemen. In de afgelopen vijf jaar is volgens het BKR het aantal jongeren met schulden bijna verdubbeld.

Jongeren (18-27 jaar) bevinden zich in een financieel kwetsbare positie. Ze hebben vaak een andere aanpak nodig dan het reguliere schuldhulptraject. Een groeiend aantal gemeenten weet op een effectieve wijze jongeren in een vroeg stadium te vinden en verder te helpen. Maar er zijn ook NVVK-leden waar de financiële hulpverlening aan jongeren nog in de kinderschoenen staat.

Waarom speciale aandacht voor deze groep?

• Jongeren hebben lage inkomsten. Ze zijn vaak afhankelijk van flexcontracten. Die inkomsten kunnen daarom snel veranderen of wegvallen.
• Schulden zijn snel gemaakt. En kleine schulden worden snel groter.
• Vanaf 18 jaar hebben jongeren te maken met veel levensveranderingen en hogere rekeningen. Er is vaak nog geen eigen vermogen, waardoor onverwachte klappen niet kunnen worden opgevangen. Denk aan een gestolen laptop, een verkeersboete of het eigen risico bij een medische behandeling.
• Jongeren zijn zich nog aan het ontwikkelen, waardoor er niet altijd sprake is van volledig financieel inzicht. De gevolgen van schulden zijn stressvol en vormen een blokkade om te werken aan de toekomst.
• Jongeren hebben te maken met een laag of geen inkomen, door schoolverplichtingen of andere bijkomende problematiek. Een reguliere schuldregeling kent als voorwaarde: maximale werkinzet. Voor jongeren is het niet altijd mogelijk te voldoen aan die voorwaarde. Daarom is soms een andere benaderingswijze en gespecialiseerde hulpverlening gewenst.
• Doordat inkomsten uit een studielening of -financiering niet mogen worden meegeteld voor de berekening van de beslagvrije voet, komt de afloscapaciteit van jongeren soms op nul uit. Schuldeisers gaan dan minder snel akkoord met een voorstel. Tegelijkertijd worden dwangakkoorden of Wnsp-aanvragen niet gehonoreerd omdat de jongere niet kan voldoen aan de inspanningsverplichting.

Schuldhulp jongeren

Wat kun je doen wanneer de afloscapaciteit heel laag is?

Je kunt overwegen om vanuit een (gemeente-) fonds de afloscapaciteit aan te vullen tot 5% van de PW-norm. Dan kan, ongeacht de afloscapaciteit van de jongere, een aanbod worden gedaan op basis van 18 x 5% van de PW-norm. Als zo'n fonds niet beschikbaar is moet je een aanbod doen op basis van de beslagvrije voet. Om ervoor te zorgen dat schuldeisers toch akkoord gaan, kan je inzetten op 'aflossen via een tegenprestatie'.

Dat kan in de vorm van studie, een maatschappelijke prestatie, vrijwilligerswerk of de sollicitatieplicht. Samen met het Jongeren Perspectief Fonds hebben we een voorbeeldbrief (Word, 25 kB) gemaakt die je kan gebruiken wanneer je een betaalvoorstel (deels) baseert op een maatschappelijke tegenprestatie.

Verder op weg helpen

Een integrale aanpak van schuldhulp voor jongeren verlost hen niet alleen van financiële zorgen maar helpt ze ook verder op weg. Dat kan door te kijken naar wat er voor de jongere wél mogelijk is en daar de schuldregeling op te baseren. Begeleiding is daarin cruciaal!

Zien, luisteren, present zijn

Verder is het belangrijk je te verplaatsen in de belevingswereld van jongeren. Ze openen brieven vaak niet en kunnen moeilijk te bereiken zijn. Jongeren vragen niet zo snel hulp of weten niet dat er hulp beschikbaar is. Zodra er hulp aangeboden wordt, zijn ze daar wel heel ontvankelijk voor. In de praktijk bestaan al veel ervaringen met wat wél werkt in de communicatie met jongeren.

Het allerbelangrijkste wanneer je jongeren met schulden gaat helpen, is: jongeren zíen, goed naar hen luisteren en echt present zijn. Samen eens een wandelingetje maken of afspreken op een vertrouwde locatie. Soepel en snel contact, bijvoorbeeld via Whatsapp. Creëren van vertrouwen is cruciaal om samen te werken aan gedragsverandering en toekomst van de jongere. Voorkom dat je de nadruk legt op wat niet goed gaat, bijvoorbeeld een afspraak die niet is nagekomen. Stel niet de schuld centraal, maar het perspectief.

Visie NVVK

De NVVK staat voor goede dienstverlening aan mensen met financiële zorgen. In het bijzonder aan mensen in een kwetsbare financiële positie, zoals jongeren. We hebben een aantal uitgangspunten voor de jongeren-schuldhulpverlening opgesteld:

• Bij het bieden van financiële hulpverlening stellen we de toekomst van de jongere centraal.
• Hulpverlening is niet enkel gericht zijn op het vergroten van de inkomsten en daarmee de afloscapaciteit. Inzet op de maximaal haalbare aflossing is namelijk vaak niet in het belang van de jongere. Het kan voorkomen dat het waardevoller is om een opleiding af te maken en een startkwalificatie te behalen.
• Jongeren die wel in staat zijn om af te lossen in geld, doen dat naar draagkracht en met inachtneming van de beslagvrije voet.
• Wanneer jongeren niet in staat zijn af te lossen in geld, zoeken we een oplossing via (gedeeltelijke) aflossing door het doen van een tegenprestatie op maat.
• In alle gevallen geldt: persoonlijke ontwikkeling gaat vóór het maximaliseren van de aflosmogelijkheid.
• Een schuldregeling duurt maximaal 18 maanden, maar de bijbehorende begeleiding is zo kort als mogelijk en zo lang als nodig.
• Financiële hulpverlening voor jongeren vraagt een meer integrale aanpak. De focus ligt daarbij op een duurzame oplossing op alle leefgebieden. Financiële educatie maakt nadrukkelijk deel uit van deze aanpak.

Deze en andere uitgangspunten zijn terug te lezen in de notitie Jongeren en schulden van de NVVK

Meedenken? Kom bij het NVVK-Jongerenoverleg

Het NVVK-Jongerenoverleg is een netwerk van financiële hulpverleners en beleidsmakers die zich richten op jongeren. Het is dé plek om van elkaar te leren, informatie uit te wisselen en te netwerken.

We zijn begonnen vanuit de behoefte van jongeren-hulpverleners zelf om elkaars ideeën te kunnen gebruiken en elkaar feedback te geven. De NVVK faciliteert het netwerk, waar nu al een zestigtal hulpverleners en beleidsmakers deel van uitmaken. 

Ervaringen en kennis delen

Het overleg komt zo’n 6 keer per jaar samen (vaak online, maar ook 1-2 keer per jaar live in Utrecht). We delen kennis, knelpunten en ervaringen met elkaar. Deelnemers kunnen zelf onderwerpen agenderen. Afhankelijk van de behoefte nodigen we sprekers uit om, met een korte presentatie, het gesprek te starten. Daarbij komen er regelmatig specifieke onderwerpen of kwesties naar boven die de NVVK vervolgens een breder podium kan geven via haar communicatiekanalen, of kan agenderen bij politici en bestuurders.

Lid worden

Aanmelden als lid kan door een mail te sturen naar Gaby van Loon. De data van bijeenkomsten vind je in onze agenda. Daar kun je je ook aanmelden voor een bijeenkomst.

Online in gesprek? Bezoek onze community

Om ook tussen de netwerkbijeenkomsten door van gedachten te wisselen richtten we een speciale community in. Je vindt hem hier. Je kunt er 24 uur per dag aan andere jongeren-hulpverleners vragen stellen of onderling ervaringen delen. Maak er gebruik van!

Verder lezen, luisteren en kijken

In de media is veel aandacht voor jongeren met betaalproblemen. Er zijn ook veel projecten op het gebied van financiële hulpverlening aan jongeren. Hieronder vind je wat lees-, luister en kijktips.

Preventie

• Schuldenescaperoom laat jongeren praten over geldproblemen
• Best practice schuldpreventie jongeren nu landelijk beschikbaar
• Op de pagina wegwijzer staat een verzameling van initiatieven voor jongeren, zoals apps & tools en handige websites voor jongeren.
• www.digidingendesk.nl: 12 dingen die jongeren moeten regelen rondom geld, bijvoorbeeld rond hun 18e of eerder als ze een bijbaan hebben.

Onderzoek

Het Verwey-Jonker instituut heeft een onderzoek uitgevoerd naar de werkzame elementen in jongereninterventies. Deze zijn gericht op het voorkomen van (mogelijke) betalingsachterstanden. Erg uniek aan dit onderzoek is dat de jongeren zelf zijn gevraagd hoe de doelgroep het beste bereikt kan worden.

Projecten en aanpakken

• In Arnhem schakelt de stichting Oprecht jongeren in om andere jongeren te helpen bij financiële problemen.
• De stichting Jongeren Perspectief Fonds ontwikkelde een aanpak waarin het perspectief van jongeren centraal staat. Met een intensief begeleidingstraject, het saneren van de schulden én een maatschappelijke tegenprestatie wordt gewerkt aan de toekomst van jongeren.

In de media

• NOS op 3 legt in deze video uit hoe jongeren met schulden onder de radar kunnen blijven.
• In de serie Uit het rood van omroep KRO-NCRV volgt presentator en ervaringsdeskundige Edson da Graça verschillende jongeren met schulden en hun pad naar een schuldenvrije toekomst.
• In de NVVK-podcast ‘Jong in de schulden’ gingen we zelf op zoek naar antwoorden op de vraag wat jongeren met schulden bezighoudt, hoe je ze vindt en wat de beste hulpaanpak is. De podcast staat op Spotify, waar hij gratis te beluisteren is.

Onze beleidsadviseurs horen graag van successen maar ook van knelpunten en vragen rondom dit onderwerp. Mail ons je ervaringen!