Utrechts Huishoudboekje dat tekorten voorschiet verdient navolging

Een financiële buffer voor hulpvragers: waarom het werkt

13 december 2023 PreventieFinanciële begeleiding

Utrecht schiet een bedrag voor tot maximaal 1500 euro per gebruiker. In Rotterdam loopt dat bedrag zelfs op tot 2500 euro. Daarmee hebben gebruikers dus een financiële buffer om tegenvallers op te vangen. We zien het als een interessante toevoeging aan het assortiment hulpmiddelen om mensen financieel gezond te laten blijven.

Maar hoe werkt die financiële buffer nu precies? Is het 'gratis geld' voor de gebruikers van het Huishoudboekje? Wat zijn de ervaringen? Is het aan te bevelen de Utrechtse aanpak over te nemen? Junior beleidsadviseur Roy van Liemt behandelt in dit artikel deze en andere vragen.

Roy van Liemt

1. Wat is het nut van een financiële buffer?

Als je rond de bijstandsnorm leeft en geen eigen spaargeldbuffer hebt, kan je bij een kleine schommeling van inkomen of uitgaven al in de schulden raken. Dit kan veel stress geven en mogelijk het begin vormen van een negatieve spiraal waarbij er nog meer schulden ontstaan. Met een financiële buffer weet de deelnemer dat zijn leefgeld consistent blijft en dat zijn vaste lasten worden betaald. Zelfs bij veranderingen in inkomsten en uitgaven. Dit geeft structuur en voorkomt betalingsachterstanden.

2. Is het gratis geld?

De buffer is geen 'vrij besteedbaar bedrag van 1500 euro'. De gemeente schiet het bedrag voor en betaalt er vaste lasten mee. Daarmee biedt de buffer vooral de mogelijkheid om als het ware even rood te staan. Uiteindelijk moet het voorschot terugbetaald worden. De buffer vangt de momenten op waarop er binnen het Huishoudboekje niet genoeg geld op de rekening staat. Bijvoorbeeld omdat nog niet alle inkomsten binnen zijn. Het doel is uiteindelijk dat het saldo aan het eind van de maand weer positief is.

3. Wat zijn de ervaringen?

De praktijk laat zien dat weinig mensen uiteindelijk aanspraak doen op de financiële buffer. Ze zijn eerder geneigd zelf een buffer op te bouwen. Sommige deelnemers gaven zelfs aan dat ze hun eigen buffer voorbij de 1500 euro willen opbouwen.

Hierdoor is de optie van de financiële buffer vooral interessant voor de mensen die net starten met het Huishoudboekje, die dus nog geen tot weinig eigen vermogen hebben. Denk aan statushouders of mensen die recent werkloos zijn geworden. Het duurt bijvoorbeeld 4 weken om een ww-uitkering aan te vragen. De buffer zorgt er dan voor dat je geen schulden hoeft te maken.

Een financiële buffer neemt in deze periode veel zorgen weg en vermindert stress, zonder dat er sprake is van 'gratis geld' of 'rood staan zonder consequenties'.

4. Kan het gebruik van de buffer ontsporen?

Wanneer de uitgaven structureel hoger liggen dan de inkomsten en de deelnemer steeds meer schulden opbouwt, grijpt de gemeente in. Als de problemen te groot worden, wordt de persoon in contact gebracht met medewerkers van de afdeling Schuldhulpverlening. Als een deelnemer die rood staat stopt met het gebruik van het Huishoudboekje, moet die het negatieve saldo terugbetalen.

5. Doen of niet doen?

Onze conclusie is dat dit instrument een interessant middel is om een gezonde financiële situatie tot stand te brengen. Het landelijk implementeren van het Utrechtse Huishoudboekje is zeker het overwegen waard.

• De praktijk laat zien dat het rust geeft en weinig deelnemers aanspraak doen op hun financiële buffer.
• Daarnaast is het ook interessant om te zien dat sommige deelnemers zelfs de voorkeur geven aan het verder opbouwen van hun eigen financiële buffer voorbij 1500 euro.
• Ondanks dat dit vooral nog anekdotisch bewijs is, illustreert dit wel dat mensen met een goed overzicht en plan in staat zijn een gezonde en duurzame financiële huishouding in te richten.

Het Huishoudboekje voor alle gemeenten (publicatie VNG)

Uitleg over het Huishoudboekje (publicatie Utrecht)