Ruim 350 bezoekers waren vanuit het hele land naar Enschede gekomen. Schuldhulpverleners, bewindvoerders, schuldeisers en ervaringsdeskundigen. Allemaal zochten ze verdieping en inspiratie, en daar voorzag het congres ruimschoots in. 

‘Er komt nog veel op ons af’ 

NVVK-voorzitter Marco Florijn benadrukt in zijn openingswoord hoe fijn het is om weer allemaal bij elkaar te komen. Maar hij maakt zich ook zorgen. Steeds meer mensen komen in de problemen door teruglopende inkomsten en oplopende betaalachterstanden. ‘We merken hoe complex het voor hen is om de weg te vinden naar hulp. Gelukkig kunnen wij dan wegwijzers zijn.’  

‘Er komt nog veel op ons af: inflatie, energiearmoede, misschien gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Dat vraagt om goede samenwerking met alle collega’s in het sociaal domein en met schuldeisers. Qua hulpvragers komen er nieuwe groepen bij die we nog niet zo goed in beeld hebben. Die moeten we met een warm hart en een koel hoofd een stap verder helpen.’ 

‘Box 3 een schandalig systeem’ 

Schulden voorkomen heeft een directe relatie met het begrip ‘bestaanszekerheid’. Auteur en publicist Sander Schimmelpenninck ging in het VPRO-programma Sander en de kloof op zoek naar contrasterende verhalen van beide kanten van de kloof tussen arm en rijk. Dagvoorzitter Sheila Sitalsig ging met hem in gesprek.  

De kloof is de afgelopen 10 jaar groter geworden, vertelde Schimmelpenninck. Volgens hem komt dat omdat er aan de belastingknoppen gedraaid is onder invloed van de trickle-down-gedachte: van belastingmaatregelen die gunstig zijn voor hoge inkomens profiteren lage inkomens later ook. Maar dat klopt niet. ‘Box 3 is een schandalig systeem: als je vermogen hebt betaal je belasting op fictief rendement. Dat haalt een kleine spaarder niet, dus die wordt bestolen, en rijken maken vaak veel meer rendement.’  

Kansenongelijkheid oplossen is aan de overheid 

Schimmelpenninck noemt de ongelijkheid aan vermogen en daardoor aan kansen een acuut probleem. ‘De gedachte dat werk zwaarder belast moet worden dan geld dat je komt aanwaaien vanuit beleggingen of erfenissen vind ik krankzinnig. Je kunt niet van mensen verwachten dat ze initiatief nemen in het leven als ze geen gelijke kansen krijgen.’  

De oplossing moet in zijn visie van de overheid komen: hervorming van het belastingstelsel. Al viel het hem tijdens het maken van zijn televisieserie op dat mensen aan beide kanten van de kloof juist totaal geen vertrouwen in de overheid hebben. Noch de vrachtwagenchauffeur noch de vastgoedmagnaat denkt dat de overheid het beste met hen voorheeft. Dat ondermijnt de maatschappij, vreest Schimmelpenninck. 

Belastingdienst koerst aan op deelname landelijke Schuldpauzeknop 

In het rondetafelgesprek aan het eind van de ochtend kwamen schuldeisers aan het woord. ‘Grote bedrijven voelen een grotere verantwoordelijkheid dan alleen geld verdienen’, zegt CEO Tjeerd Bosklopper (Nationale-Nederlanden). De NVVK kon dankzij NN een groot onderzoek laten doen naar de meetbare en merkbare waarde van financiële hulpverlening.  

‘We willen helpen om mensen schuldenzorgvrij te maken. Onder meer door Geldfit te steunen, en nu ook door het onderzoek van de NVVK financieren’, aldus Bosklopper. CEO Martijn Hagens (Vattenfall) valt hem bij: ‘We willen een positieve factor zijn. Als iemand onze hulp accepteert geven we veel ruimte en schelden de schuld nagenoeg kwijt.’  

Karin Christophersen, directeur Inning bij de Belastingdienst, ziet ook voor haar dienst een rol weggelegd om schuldenproblematiek te verminderen. Bijvoorbeeld met goede voorlichting, laagdrempelige regelingen en aansluiting bij de Nederlandse Schuldhulproute. ‘We zijn geen schuldhulpverleners, maar doen er alles aan zodat die hun werk goed kunnen doen. Zo bekijken we hoe we de Schuldpauzeknop gaan inbedden in onze aanpak. We willen onderdeel van de oplossing zijn.’ 

‘De winter wordt zwaar’ 

Hun inzet is hard nodig want er is ook slecht nieuws. Hagens: ‘Eigenlijk zijn we tot nu toe in staat geweest de effecten van de energieprijsstijging grotendeels te dempen voor klanten en zelfs dan doet het al pijn.’ Hij verwacht dat consumenten nog een extra prijsstijging te verwerken krijgen later in het jaar. ‘Komende winter wordt zwaar’, is de overtuiging van Hagens. ‘We hebben nu nog tijd om maatregelen te nemen.’ Energiebedrijven zijn bijvoorbeeld al een fonds gestart om mensen in acute problemen te kunnen helpen. 

Ook Bosklopper ziet de eerste signalen van oplopende betalingsachterstanden. En Christophersen verwacht dat veel ondernemers die door corona uitstel van betaling hadden de komende tijd in de problemen komen. Alle drie zijn ze gemotiveerd om samen met schuldhulpverleners de enorme opgave aan te pakken om nieuwe geldproblemen voor te zijn of op te lossen.  

Ervaringsverhalen nemen drempels weg 

Schuldhulpverleners zelf hebben ook nog werk te doen. Nog steeds bereiken ze lang niet alle mensen met schulden. In een van de middagworkshops nodigden NVVK-bestuurslid Dick van Maanen en lector Nadja Jungmann deelnemers uit om na te denken over hun rol daarin.  

Welke mechanismen weerhouden mensen om hulp te zoeken? En wat is daaraan te doen? Neem bijvoorbeeld de negatieve verhalen die soms de ronde doen over schuldhulp. Een deelnemer vertelt dat ze in haar gemeente aan het eind van het traject hulpvragers laten vertellen wat het ze opgeleverd heeft. Zonder eventuele weerstand en hobbels te verbloemen. Eerlijke verhalen van lotgenoten nemen voor anderen drempels weg. Zo kwamen er meer goede ideeën langs. De conclusies van deze workshop delen we binnenkort via onze website. 

Bouwen aan vertrouwen 

Er wacht dus een forse taak waarbij het ontwikkelen van vertrouwen centraal staat. Vertrouwen in de overheid herstellen, vertrouwen tussen schuldhulpverleners versterken en hulpvragers vanuit vertrouwen benaderen. Het congres leverde daarvoor energie, inspiratie en tools. Om mensen met geldproblemen beter te bereiken, om ze te benaderen met oprechte interesse en ze te begeleiden van schaamte en stress naar financiële zelfstandigheid en trots.    

Wil je meer weten over goede financiële begeleiding? Bezoek onze studiedag op 7 juni, over het belang van maatwerk in bewind, beheer en coaching.