Miljoenennota: ‘Invulling plannen moet nog vorm krijgen’
Kabinet stelt keuzes in schuldenbeleid uit
'Mensen willen een inkomen waarmee ze het einde van de maand halen', zei de koning vandaag namens het kabinet. Zorgen van mensen 'kennen geen pauzeknop', merkte hij op. Daarmee kregen de financiële zorgen van Nederlanders aandacht in de Troonrede. Maar de bijbehorende scherpe beleidskeuzes ontbreken.
Op pagina 304 van de Miljoenennota wordt duidelijk dat geld voor armoede- en schuldenbeleid nog gekoppeld moet worden aan de ambities uit het Nationaal Programma Armoede en Schulden. ‘Deze middelen moeten op een later moment nog
verdeeld worden’, aldus de Miljoenennota.
‘Daarmee lijkt het kabinet te kiezen voor stilstand in plaats van doorpakken’, constateert NVVK-voorzitter Renate Richters.
Geld voor basispakket IBO
Bij het ministerie van Justitie en Veiligheid zien we (op pagina 27 van hun Memorie van Toelichting) wel de invulling van 7 miljoen euro in 2026 en 18 miljoen euro in 2027 om daarmee het ‘basispakket’ van het interdepartementale beleidsonderzoek Problematische schulden te realiseren. JenV gebruikt het geld (dat overigens ter beschikking gesteld is door het ministerie van SZW) voor
- een pilot met een gratis eerste betalingsherinnering van het CJIB
- 1 overheidsincasso
- het invoeren van discretionaire bevoegdheid voor het CJIB
Gemiste kans op duidelijkheid
‘Het is jammer dat er door dit kabinet geen concrete keuzes gemaakt zijn’, vindt Richters. Al maanden hangt de mogelijkheid van bezuinigingen als een donkere wolk boven het rijksbeleid. In de verzamelpot (zie pagina 173 van van de Memorie van Toelichting op de begroting van SZW) zit 168 miljoen euro, maar het is nog volkomen onduidelijk waar dit geld aan besteed gaat worden.
Dit geld is bedoeld voor ‘armoede en schulden, beschut werk, banenafspraak en re-integratie', maar een uitsplitsing per beleidsdoel ontbreekt nog. Terwijl er meer dan genoeg goede en gedragen oplossingen voorgesteld worden in het IBO-advies over de schuldenketen.
‘Wat ons betreft was de publicatie van de begroting van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een kans geweest om de financiën wel te koppelen aan concrete beleidsdoelen’, vindt Renate Richters. ‘Zeker wanneer budgetten krapper dreigen te worden, is het wat ons betreft goed om juist wel aan te geven waar het geld naar toe zou moeten. Dat creëert de juiste omstandigheden om ‘duurzaam de goede dingen te doen. We blijven nu steken in een mistig verhaal zonder perspectief.’
In de uitvoeringspraktijk zien we dagelijks de impact van een tekortschietend sociaal minimum. We hebben in de afgelopen jaren gemerkt dat tijdelijke regelingen onvoldoende perspectief bieden. Eenderde van onze hulpvragers ontbreekt het aan afloscapaciteit. In de Miljoenennota zien we geen concreet beleid om het sociaal minimum te verhogen. Een hoger sociaal minimum stelt ons in staat vaker een aflossing aan te bieden aan schuldeisers – iets wat onze voorkeur heeft.
Bied hulpvragers én de sector duurzaam perspectief
Voor hulpvragers is duurzaam perspectief van groot belang. Dat geldt ook voor onze sector. De middelen voor vroegsignalering na 2028 staan op de tocht, constateerden we al eerder. De Miljoenennota brengt daar geen verandering in. We missen duurzaam geld voor dit belangrijke middel om mensen met financiële zorgen eerder te vinden.
Het kabinet constateert dat mensen er in het algemeen op vooruit gaan en dat de armoede naar verwachting afneemt: van 2,9 % nu naar 2,6 % in 2026. In de praktijk zien wij veel hulpvragers zich in de ‘net wel/net niet’-zone bevinden.
Positief is dat het kabinet wel middelen reserveert voor het vereenvoudigen van de Toeslagenwet. De tijd dringt ook wel echt om hier stappen in te maken. Veel mensen durven inmiddels niet meer alle middelen te gebruiken waar ze recht op hebben. Dat vertekent wat ons betreft het armoedebeeld, net als het ontbreken van de post ‘negatief vermogen’ (lees: schulden) in de armoede-definitie van het CBS, SCP en Nibud.
Investeer, het levert veel op
‘Het ministerie van SZW baseert haar Nationale Programma Armoede en Schulden op interdepartementaal beleidsonderzoek. Dat onderzoek becijferde dat schulden de samenleving 8,5 miljard per jaar kosten’, benadrukt Renate Richters. ‘In deze Miljoenennota hadden we op meer beleidsvoorstellen gehoopt om deze kostenpost terug te brengen. Investeren in schuldenbeleid zou een no-brainer moeten zijn. Het bespaart je 8,5 miljard per jaar!’
Verder lezen
De Memorie van toelichting van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid