Watertrappelen en net niet verdrinken
Sandra Doevendans belandde op haar 23e in de schulden. Het kostte haar 12 jaar om die op te lossen. Als antropoloog schreef ze een boek over haar ervaringen en die van veel anderen. Ze pleit voor doorbreken van de schaamte en voor empowerment van mensen met schulden: ‘Leer mensen dat schulden maar een deel van hun identiteit zijn.’
Toen haar café op de fles ging hield Sandra Doevendans daar een ton schuld aan over. Zo kwam ze in het schuldenoerwoud. Ze meldde zich meteen bij de schuldhulp voor ondernemers. Maar toen bleek dat ze dan geen opleiding zou kunnen doen zag ze ervan af. Ze was zwanger en wilde studeren om een voorbeeld te zijn voor haar kind. Dus maakte ze maar zelf afspraken met de schuldeisers en bleef doormodderen.
Pas na 10 jaar hulp
Tot ze zich realiseerde dat het haar 25 jaar zou kosten om alles te betalen. Weer vroeg ze hulp, nu als particulier. Nu was het probleem dat er nog een proces liep tegen een schuldeiser. De schuldhulpverlener zei dat ze wel in een traject kon gaan, maar dat ze een nieuwe schuld zou krijgen als ze het proces zou verliezen. Dat wilde Sandra niet. Pas nadat ze 4 jaar later het hoger beroep had verloren kreeg ze eindelijk hulp. ‘Ik had altijd gezegd, als ik uit de schulden ben, vier ik een feestje. Maar hulp krijgen duurde zo lang dat ik feest vierde toen ik ín de schuldsanering kwam.’
Schaamte doorbreken
Pas na afloop realiseerde ze zich hoezeer ze zich had geschaamd. Inmiddels afgestudeerd als antropoloog, besloot ze onderzoek te gaan doen door veel mensen met schulden te interviewen. Om de schaamte te doorbreken en te achterhalen hoe het zit met schulden in Nederland. Verder wilde ze laten zien dat mensen vaak buiten hun schuld in financiële problemen raken. En het te lang proberen zelf op te lossen. Watertrappelen en net niet verdrinken, zo omschreef een van de geïnterviewden uit het boek dat.
Positieve benadering
Welke aanbevelingen heeft Sandra na haar onderzoek? Natuurlijk bepleit ze om strikte protocollen te vervangen door een persoonlijke aanpak en maatwerk bij de schuldregeling. Dwing iemand die het prima zelf kan niet om een budgetcursus te doen. Maar bied iemand die dat zelf niet van huis uit heeft meegekregen geldlessen of een buddy-app. Kijk uit met verplicht bewind: vooral jongeren kunnen dan afhaken omdat ze bang zijn alle regie te verliezen. Ook heel belangrijk vindt ze een positieve benadering. ‘Mensen met schulden denken vaak: het is mijn schuld, hoe heb ik zo stom kunnen zijn? Ze zullen ook gauw denken dat de hulpverlener ze veroordeelt. Ze voelen zich gecriminaliseerd, niet serieus genomen.’
Buddy
Maar haar dringendste advies is om niet alleen naar de zakelijke, financiële kant van schulden te kijken. ‘Mensen hebben al zoveel overwonnen als ze zich bij de schuldhulpverlening melden, dan moeten ze ook hun verhaal kwijt kunnen. Behalve iemand voor schuldentraject hebben ze ook een buddy nodig: een ervaringsdeskundige of maatschappelijk werker die niet alleen vanuit zorg met ze meekijkt, maar ook vanuit empowerment. Aan wie ze vragen aan kunnen stellen, ook over andere levensgebieden. En die vragen waar zij gelukkig van worden, waar hun talenten liggen. ‘Leer mensen dat schulden maar een deel van hun identiteit zijn Dat zorgt ervoor dat ze de 3 jaar van de sanering goed doorkomen.’
Geldstresscafé
Sandra is inmiddels uit het schuldenoerwoud gekomen. Ze is strategisch adviseur, statenlid en geeft trainingen en lezingen over schulden. En ze staat weer achter de toog van een café, zij het online: het geldstresscafé waar ze mensen met geldproblemen hun verhaal laat doen en ze wijst op mogelijkheden voor schuldhulp.
Het boek van Sandra Doevendans met verhalen, tips om uit de geldzorgen te komen en empowermentoefeningen heet Schone lei.