Terugblik studiedag ‘Versnellen en opschalen voor het nieuwe normaal’
Onze halfjaarlijkse studiedag begon deze keer met een ondertekening: we presenteerden het Landelijke Convenant Vroegsignalering en lieten het live ondertekenen. Daarna gingen drie sprekers in op wat er in deze tijd nodig is om geldzorgen weg te nemen: kennis van gedragsverandering, laagdrempelige toegang tot hulp en solidariteit.
Over het Landelijk Convenant Vroegsignalering kun je hier meer lezen. Na de ondertekening presenteerden drie sprekers hun verhaal.
Schuldhulpverlening en gedragsverandering
Volgens Ben Tiggelaar, expert in gedrag en verandering, verklaart kennis over gedrag hoe makkelijk het is om in financiële problemen te komen. Als vrienden veel geld uitgeven wil je dat zelf ook omdat dat hier en nu een goed gevoel geeft. Dat gevoel wil je niet opgeven, dus je negeert dat je later in de problemen kunt komen. Want later is nog zo ver weg.
Meebewegen met invloeden van de omgeving gaat automatisch en onbewust. Aan al die invloeden weerstand bieden is juist heel moeilijk. Dan moet je je impulsen beheersen. Lastig, zeker als je dat nooit hebt geleerd of als de stress je zelfregulatie ondermijnt.
Tips en tools
Gedragskennis helpt om mensen effectiever te laten werken aan een schuldenvrij leven. Daarvoor moeten ze allereerst zichzelf doelen stellen. Leg daarbij uit dat het bereiken van die doelen een leerproces is waarin het normaal is om fouten te maken.
Daarna moet het gedrag om dat doel te bereiken concreet gemaakt worden; je moet het kunnen voordoen. De eerste stap moet binnen handbereik liggen.
En ten slotte moet er support zijn in de omgeving waarin iemand financieel gedrag vertoont. Van geeltjes op de rand van het beeldscherm tot de hulp van een coach. Daarbij helpt monitoren van eigen gedrag en weten wat je moet doen op momenten waarop terugval op de loer ligt.
Tiggelaar wijst erop dat sommige mensen lang, misschien wel altijd nazorg nodig hebben. Want er is een leger van marketeers dat consumenten verleidt tot gedrag dat niet in hun voordeel is.
Om te onthouden: “Bij de overheid is steeds meer gedragskennis, maar dat dringt maar langzaam door in het beleid.”
Schuldhulproute: drempelverlagend
Martin Suithoff van De Nederlandse Schuldhulproute (NSR) vertelt dat de NSR probeert mensen met beginnende geldproblemen te activeren. Die zijn vaak niet in beeld bij hulpverleners. En ze vinden al helemaal niet zelf de weg in het versnipperde schuldhulpaanbod.
Partners van de NSR zoals banken, verzekeraars en deurwaarders letten daarom op signalen van geldzorgen bij hun klanten. Zij verwijzen door naar Geldfit.nl of het hulpnummer 0800-8115. Via een online test komen mensen met geldzorgen bij de juiste vorm van ondersteuning: van zelfhulp of apps tot hulp van vrijwilligers of professionals. Soms verbinden partners zelf warm door naar hulpverleners.
Vanwege de coronacrisis is kortgeleden ook een speciaal loket geopend voor de verwachte toeloop van zzp’ers en mkb’ers: Geldfit Zakelijk.
Schulden sneller oplossen
Suithoff merkt dat de Schuldhulproute de drempel om hulp te vragen verlaagt en zo schulden voorkomt. Een ander effect is dat mensen eerder bij de schuldhulpverlening binnenkomen. Ze zijn daardoor met drie gesprekken te helpen in plaats van een traject van jaren. Door een subsidie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kunnen gemeenten nu met korting aansluiten. Met de gemeentelijke bijdrage wordt Geldfit afgestemd op de lokale situatie.
Om te onthouden: “Het zou helpen als alle gemeenten dezelfde laagdrempelige naam voor hun loket gebruiken, bijvoorbeeld Startpunt geldzaken.”
Solidariteit gevraagd
Nederlanders maken zich volgens Arjan Vliegenthart van het Nibud nog niet veel zorgen over de financiële gevolgen van de crisis, al hebben ze vaak wel minder inkomsten. Jongeren en (laagbetaalde) zzp’ers en flexkrachten hebben de grootste terugval. Juist zij hebben vaak weinig buffers of mogelijkheden om op andere manieren geld te verdienen.
De verwachting is dat vooral die laatste, nieuwe doelgroep geldproblemen gaat krijgen. Vliegenthart noemt het hoopgevend dat de overheid investeert in regelingen die de gevolgen van de crisis dempen. Veel bedrijven tonen ‘coronasolidariteit’ en denken mee.
Schulden als maatschappelijk probleem
Omdat er nog lang financiële naweeën blijven is er een structurele aanpak nodig van schulden als maatschappelijk probleem. Daarom moet het minimuminkomen van kwetsbare groepen verhoogd worden, vindt Vliegenthart. Hij denkt aan gezinnen met oudere kinderen, mensen met hoge zorg- of woonkosten of 18-jarigen die een zelfstandig bestaan moeten opbouwen. Ook moet het toeslagensysteem toegankelijker worden en moet er goede maatschappelijke dienstverlening komen voor de zzp’ers.
Vliegenthart wil er graag samen met de NVVK voor zorgen dat mensen met schulden eerder perspectief krijgen op een schuldenvrij leven. Dat kan bijvoorbeeld door saneringstrajecten met de helft in te korten: nu moet iemand met schulden nog drie jaar afbetalen, wat Vliegenthart betreft wordt dat 1,5 jaar.
Om te onthouden: “Er is nu nog coronasolidariteit. Maar wat gebeurt er als de gezondsheidscrisis is verdwenen?”