We kijken terug op een inhoudelijk debat, met betrokken inbreng van acht Kamerleden uit zowel coalitie- als oppositiepartijen. 

Kamerleden verwoorden zorgen NVVK 

Voorafgaand aan het debat stuurde de NVVK een brief aan de Kamerleden. We constateren met waardering dat deze goed gelezen is: veel Kamerleden refereerden aan onze zorgen, bijvoorbeeld over bezuinigingen op de structurele middelen voor het realiseren van aanbevelingen uit het Interdepartementale Beleidsonderzoek naar de schuldenketen.   

Een dag voor het Commissiedebat vond er een technische briefing plaats over het rapport ‘Eerlijker en eenvoudiger armoedebeleid’ van het Instituut voor Publieke Economie (IPE). Het rapport wijst erop dat lokaal uiteenlopend armoedebeleid complicerend werkt en ongewenste verschillen oplevert. Veel Kamerleden vroegen vervolgens om concrete acties en het overnemen van de aanbevelingen van dit rapport. Staatssecretaris Nobel gaf aan met gemeenten in gesprek te gaan om tot vereenvoudiging van het stelsel te komen.  

Staatssecretaris Nobel

Schuldhulpverlening: uiteenlopende accenten  

De Kamerleden geven tijdens het commissiedebat elk een eigen accent aan hun inbreng: 

• Ceder (CU) start zijn bijdrage met zorgen over dreigende bezuinigingen, hij vraagt aandacht voor de positie van jongeren en bewoners van Caribisch Nederland, en hij spreekt zich uit tegen de preferente positie van overheidsschuldeisers.
• De Jong (PVV) hamert op beter bereik van de schuldhulpverlening.  
• Bikker (VVD) is bezorgd over de normalisering van schulden, mede door BNPL, en pleit voor betere gegevensdeling tussen professionals – mét waarborging van privacy.
•  Lahlah (GL-PvdA) uit haar zorgen over de bezuiniging op de pot ‘groepen in de knel’, juist omdat dit mensen treft die te maken hebben met bestaansonzekerheid. Daarnaast vraagt ze aandacht voor het ontbreken van schulden in de armoede-definitie. Ook noemt ze de komst van het schuldenregister. Ze dringt aan op het gelijktrekken van verschillende definities in het armoede en schuldendomein.  
• Rikkers-Oosterkamp (BBB) wijst op verschillen tussen gemeenten in de duur van BKR-registraties, waarbij steeds vaker een schuldhulpregistratie verkort wordt naar ‘6 maanden na afloop van een succesvol traject’.   
• Dassen (VOLT) pleit voor een radicaal eenvoudiger systeem en spreekt over een schuldenpardon en de waarde van een mensbeeld dat uitgaat van vertrouwen.
• Welzijn (NSC) benadrukt de noodzaak van standaardisering in de uitvoering, maakt zich zorgen over het lage bereik van schuldhulp en wil opschaling van het Schuldenknooppunt.
• Flach (SGP) vraagt om verplichte begeleiding bij kwijtschelding zonder aflossing en wil meer structurele ondersteuning voor gezinnen, zeker wanneer er meerdere kinderen zijn. Daarnaast hecht hij veel waarde aan de informele schuldhulpverlening door vrijwilligers.  

Bezuinigingen zorgen voor onzekerheid  

Net als de NVVK uiten verschillende Kamerleden hun onvrede over het verdwijnen van structureel geld voor mensen in de knel, zoals bleek uit de Voorjaarsnota. Coalitiepartijen hielden zich op de vlakte. Begin juni volgt er nog een Kamerdebat over deze nota. 

Staatssecretaris Struycken benadrukt dat zijn voornemen om een ‘collectief afbetalingsplan’ te introduceren buiten de bezuinigingen valt. Wel gaf hij toe dat de structurele bezuinigingen gevolgen kunnen hebben voor bijvoorbeeld de nog te introduceren 'extra betaalherinnering zonder verhoging' van het CJIB . De Kamer wordt hierover in het derde kwartaal verder geïnformeerd.

Staatssecretaris Struycken

Staatssecretaris Nobel benadrukt dat de gehekelde bezuiniging pas over 5 jaar in gaat. Dat is in de politiek een lange tijd. Hij gaat nog met gemeenten in gesprek over de gevolgen. 

Jongeren in de schuldhulp 

Een groot deel van het debat ging over de problematiek van ‘Buy now Pay Later’-aanbieders. De NVVK herkent de zorgen, die ook veel schuldhulpverleners uiten. We wijzen er wel op dat een politieke probleemanalyse alleen niet voldoende is. Struycken zet in op zelfregulatie door aanbieders en verwijst naar de implementatie van de Europese CCD2-richtlijn. De NVVK reageerde daar onlangs op via een consultatie. 

Kamerlid Ceder (CU) brengt tijdens het debat een belangrijk punt naar voren: de ontoegankelijkheid van de Wsnp voor studerende jongeren. Hij merkt op dat het behalen van een startkwalificatie geen belemmering moet vormen voor het ontvangen van schuldhulp. De NVVK deelt die opvatting. Hoewel maatwerk in theorie mogelijk is, ziet de NVVK dat dit in de praktijk zelden wordt toegepast.

Staatssecretaris Struycken belooft hierover in gesprek te gaan met Recofa. Hij betrekt het punt ook bij de nog te maken impactanalyse voor de evaluatie van de wijziging van de Wsnp.

Civiele invordering

De Kamerleden gaan ook in op de pasverschenen brief van staatssecretaris Struycken over een nieuw invorderingsstelsel. Ceder (CU) pleit voor een bredere zorgplicht bij incassodiensten. De staatssecretaris toont zich hier voorzichtig positief over, maar benadrukt het belang van privacy en verwerkingscapaciteit bij gemeenten. De NVVK ziet hier kansen. Eventueel berichtenverkeer dat aan een zorgplicht verbonden is, zou wat ons betreft kunnen verlopen via het Schuldenknooppunt.

Gemis aan beleid

Het debat eindigt met kritiek van Kamerlid Lahlah (GL-PvdA): het ontbreken van kabinetsbeleid draagt wat haar betreft niet bij aan de kwaliteit van het debat. De presentatie van het Nationaal Programma Armoede en Schulden wordt verwacht voor het zomerreces. Daarna wil Lahlah er in commissieverband zo snel mogelijk over in gesprek.

Staatssecretaris Nobel geeft in zijn bijdrage wel al enkele contouren van het Nationaal Programma: meer aandacht voor werkenden en zzp’ers met schulden, prioriteit voor kinderen in armoede, versterking van vroegsignalering en preventie en de ontwikkeling van één schuldenoverzicht.

De NVVK is benieuwd naar de verdere invulling van het programma. We verrijken Haagse kennis graag met onze ervaring uit de praktijk, om daarmee bij te dragen aan effectief én uitvoerbaar beleid.