Tijdens het NVVK-congres op 14 mei in Bussum kwamen meer dan 350 leden, beleidsmakers, uitvoerders en ervaringsdeskundigen samen om precies dat te doen: de spiegel voorhouden. Hoe doen we ons werk? En belangrijker nog: voor wie doen we het?
Onder het motto ‘In de spiegel | Breder kijken, meer bereiken’ bood het congres verdieping én inspiratie. Met bijdragen van onder meer staatssecretaris Jurgen Nobel, Divosa-voorzitter Victor Everhardt, hoogleraren Koen Caminada en Katriona O’Sullivan, en Kinderombudsman Margrite Kalverboer. De deelnemers kregen prikkelende workshops voorgeschoteld en werden geraakt door persoonlijke verhalen en confronterende cijfers. 

Waarom dit congres zo nodig was, werd direct voelbaar in de expositie van onderzoeksbureau K2, die bezoekers bij binnenkomst letterlijk langs de rauwe realiteit van armoede en schulden voerde. NVVK-voorzitter Renate Richters sprak haar zorgen uit over toekomstige bezuinigingen, maar benadrukte ook de kracht van ons vak: 'Als wij mensen weer kunnen laten dromen, wat hebben we dan een mooi beroep!' 

Victor Everhardt: Schuldhulp is gezamenlijke verantwoordelijkheid 

Divosa-voorzitter Victor Everhardt pleitte voor meer samenwerking binnen het sociaal domein. 'We moeten niet alleen in de spiegel kijken, maar ook naar elkaar,' stelde hij. Volgens hem is het essentieel dat partijen naast elkaar staan – niet achter elkaar – en samen optrekken met vertrouwen, ook richting de hulpvrager. 'Mensen met schulden kunnen het niet alleen. Maar wij ook niet.' 

Koen Caminada: Richt het systeem opnieuw in 

Hoogleraar sociale en fiscale regelgeving Koen Caminada liet met scherpe cijfers zien hoe scheef de inkomensverdeling in Nederland is. 'We trekken 20% van de mensen boven de armoedegrens met een herverdeling via de belastingen, maar bij gezinnen met kinderen lukt dat slechts voor 1%. Bij ouderen is dat 84%. Daarnaast hebben gezinnen met een migratieachtergrond twee keer zoveel kans om in de schulden terecht te komen. We richten onze pijlen dus totaal verkeerd.' Caminada riep op tot een radicaal andere benadering: stel het kind centraal, zoals andere Europese landen dat al doen, en richt het systeem zo in dat er onderscheid gemaakt kan worden in migratieachtergrond, leeftijd en woongebied. 

Margrite Kalverboer: Armoede door kinderogen 

Kinderombudsman Margrite Kalverboer legde de vinger op de zere plek: 'We plakken pleisters met incidentele middelen.' Aan de hand van het verhaal van een jongen die dagelijks met een fiets met een kapotte trapper naar school rijdt, waardoor zijn ene been veel gespierder is dan het andere, schetste ze de stille impact van armoede op kinderen. Als ouders vastlopen, raakt dat aan de stabiliteit en kwaliteit van de opvoeding en veiligheid van het kind. Gemeenten doen hun best, maar het resultaat is een lappendeken van hulp die afhangt van je postcode. Haar pleidooi: betrek ook de kinderen bij beleidsvorming. 'Hun ideeën zijn onmisbaar – en meedenken is goed voor hun eigenwaarde.'

Jurgen Nobel: Maak de drempel naar hulp lager 

Staatssecretaris Jurgen Nobel erkende in zijn speech openlijk de complexiteit van ons sociale stelsel: 'De sociale zekerheid is een doolhof geworden.' Volgens hem is het tijd voor een simpeler en eerlijker systeem, waarin regelingen worden gebundeld en het niet meer uitmaakt waar je woont om goed geholpen te worden.
De toegang tot hulp moet eenvoudiger: hoe lager de drempel, hoe beter. 

Over de aangekondigde bezuinigingen in 2029 hield hij zich op de vlakte: 'Dat is nog ver weg. De afgelopen periode hebben we al veel gedaan aan structurele oplossingen en daar blijven we de komende tijd aan bouwen.' Hij riep deelnemers op om hem en het kabinet scherp te houden: 'Jullie feedback helpt. Blijf met ons in gesprek en stel kritische vragen.' 

Katriona O’Sullivan: Zie de mens, niet het probleem 

De Ierse hoogleraar Katriona O’Sullivan raakte het publiek diep met haar levensverhaal. Als kind groeide ze op in armoede, met trauma’s, schulden en weinig kansen. 'Keuze is een mythe. Ik werkte keihard, maar dat was om mijn bed uit te komen, niet om aan mijn toekomst te denken.' Pas toen iemand écht in haar geloofde, veranderde haar leven. Haar boodschap: 'Zie mensen niet als probleem dat opgelost moet worden, maar als mensen met potentie. Je kunt niet iemands trauma wegnemen, maar je kunt wel een lichtpunt zijn.' 

Reflectie: wat blijft hangen? 

Échte verandering begint bij begrijpen. Het begrijpen van systemen, cijfers, maar vooral van mensen. Om impact te maken is samenwerking nodig, over muren heen, met vertrouwen. Zoals NVVK-voorzitter Renate Richters het aan het eind van de dag samenvatte: 'Wat een dag! Onze opdracht is om mensen echt te begrijpen – en te respecteren dat zij niet alles op dezelfde manier geleerd hebben als wij. Samen kunnen we het verschil maken.'