Longarts Wanda de Kanter spreekt op meicongres NVVK
'Niet roken levert in 2024 8.000 euro op’
15 februari 2023
PreventieStabilisatie
Stoppen met roken is 'a hell of a job'. Maar je krijgt er veel levenskwaliteit voor terug, zegt longarts Wanda de Kanter, tevens voorzitter van de stichting Rookpreventie Jeugd. 'Je helpt je eigen gezondheid, je helpt de ander en je houdt meer geld over.'
Op ons voorjaarscongres 'Goed je te zien. De nieuwe financiële hulpverlener' verwelkomen we vooral beleidsmakers, managers en bestuurders. Wanda de Kanter, actief voor de stichting Rookpreventie, is een van de sprekers. Omdat we het onder andere willen hebben over het raakvlak tussen schulden en gezondheid. Roken laat zien dat levensstijl ertoe doet in ons vak. Niet alleen qua gezondheid, ook qua financiën.
De Kanter: 'Roken kost bijna 8.000 euro per jaar wanneer twee partners in een huishouden beide een pakje per dag roken, uitgaand van het prijspeil in 2024: dan kost een pakje gemiddeld 10 euro. In 10 jaar is dat dus 80.000 euro wat in rook opgaat!'
In 2020 zat Wanda de Kanter in VPRO's Zomergasten over het thema 'verandering van gedrag, omgaan met verlies en strijdbaarheid'
Maar mensen met schulden hebben veel stress. En roken ontspant...
De Kanter: 'Nee, de stress wordt juist groter, omdat de tabaksindustrie roken verslavend gemaakt heeft. De tabaksindustrie maakt reclame door te zeggen dat roken werkt tegen stress. De waarheid is dat roken door de nicotine een enorme adrenalinestoot geeft met bloeddrukverhoging, hartslagtoename, angst en paniekstoornissen als gevolg. Je hebt steeds nieuwe sigaretten nodig om de stress van de verslaving te onderdrukken.Ontwenningsverschijnselen voelen aan als stress, en als je dan weer rookt verdwijnen deze gevoelens, maar de gevoelens van stress nemen uiteindelijk toe. Het is een ellendige negatieve spiraal. Rokers zijn ook vaker depressief. Mensen die al een tijdje gestopt zijn hebben minder stress, angsten en somberheid. Ze voelen zich zelfs minder eenzaam.'
Hoe begin je het gesprek over roken?
'Belangrijk is om open te beginnen. Vraag bijvoorbeeld: 'vind je het goed dat ik het met je over het roken heb?' Als je gesprekspartner instemt is de volgende vraag: 'waarom rook je?' Als iemand 'nee' zegt op de vraag of je het erover kunt hebben, ga dan ook niet door! Zeg bijvoorbeeld: 'ok, dan kom ik er een andere keer op terug.'
'Voorkom dat mensen gaan denken: 'nu wordt het laatste restje lol dat ik in mijn leven heb, ook nog van mij afgepakt.' De vraag waarom iemand rookt levert vaak al een reeks motieven op waarover je goed in gesprek kunt gaan. Je kunt afsluiten met 'mag ik je informatie geven over... ?' Als financiële hulpverlener kun je ook doorverwijzen naar de praktijkondersteuning van de huisarts.'
Hoe overtuig je mensen om te stoppen met roken?
'Stimuleer ze om op zoek te gaan naar eigen motieven. Dat kan je doen door motiverende gespreksvoering. Laat mensen 'stoppen' niet als verlies maar als winst zien. Het is een bevrijding, want roken is geen vrije keuze. Politici denken vaak: roken is een probleem van mensen zelf, ze kunnen toch besluiten om te stoppen? Dat is niet zo. Of je blijft roken is voor 70 % genetisch bepaald. De omgeving heeft ook belangrijke invloed. Laat mensen merken dat het niet hun eigen schuld is dat ze roken. Het is de tabaksindustrie die roken met opzet zo verslavend maakt. En het is een ernstige verslaving. Die je nog meer geld gaat kosten wanneer je er ernstig ziek van wordt. Die kosten zijn ook: verloren jaren, en een lagere levenskwaliteit gedurende wel 20 jaar.'
Wat helpt niet?
Hulpverleners willen nogal eens 'meeroken' om vertrouwen te creëren. Er ontstaat een moment van 'jij en die ander samen'. In de zorg wordt veel gerookt. Maar er komt ook 'rookvrije zorg' aan, dus daar is al een ontwikkeling gaande. Benadruk niet wat mensen kwijtraken ('stoppen'), maar wat mensen terugkrijgen (gezondheid, een betere conditie). Je pakt niet iets af, je geeft iets. We weten uit onderzoek dat 80 % van de rokers zou willen stoppen.'
Waarom is het goed het onderwerp niet te negeren?
'Je ziet weleens interviews met mensen in schulden, en dan liggen er op tafel een paar pakjes sigaretten. Daar ligt 8000 euro, denk ik dan. Maar in die gesprekken gaat het daar nooit over! Bij vestigingen van Primera in Amsterdam worden sigaretten per stuk verkocht, voor mensen die geen geld hebben voor een heel pakje tegelijk. Maar arme mensen zijn daar niet mee geholpen. Inventariseer samen wat het per jaar kost. Maak het sommetje. Je houdt veel geld over als je niet rookt. Roken en armoede gaan vaak hand in hand. Zestig tot zeventig procent van de mensen in de schuldsanering zou eruit komen als ze stopten met roken.'
Wat doe je zelf om dit toch wel moeilijke onderwerp onder de aandacht te brengen?
'We zijn in 2008 een
'stoppen met roken'-polikliniek begonnen in Beverwijk. Daar begeleiden we elke dag groepen rokers die willen stoppen. We hebben een hoog slagingspercentage. Verder zoeken we vaak de pers op. We starten rechtszaken tegen de tabaksindustrie, we vragen specialisten om op sociale media zoals Tiktok bijdragen te maken. Je moet zijn waar de mensen zijn. Daarom willen we ook graag financiële hulpverleners bij ons werk betrekken, zij zien veel mensen. Onze vraag is: help ons.'
Wanda de Kanter ontmoeten op ons congres op 11 mei? Meld je aan!
