WODC: ‘Overweeg werkstraf bij verkeersboete voor iemand in schulden’
Mensen met schulden komen nog verder in de problemen als ze een verkeersboete oplopen. Het WODC deed onderzoek naar deze problematiek, en suggereert om ‘personen zonder betaalcapaciteit’ geen boete maar een alternatieve straf op te leggen.
Dat blijkt uit het vandaag gepubliceerde WODC-rapport ‘Innen verkeersboetes WAHV’, dat door minister Dekker aangeboden is aan de Tweede Kamer. "Indien de verkeersboetes niet op tijd worden betaald, loopt het te betalen bedrag snel op", schrijft WODC-directeur Lensveldt-Mulders in het voorwoord. Het huidige inningbeleid houdt beter dan vroeger rekening met de financiële situatie van de betrokkene. Toch pleit het WODC voor een belangrijke beleidswijziging voor mensen met schulden die een administratieve verkeersboete oplopen.
'Geldboete ongeschikte sanctie'
“Voor verkeersovertredingen onder de Wahv is een boete de enige beschikbare sanctie”, concludeert het WODC. "Volgens het Nibud hebben 1,35 miljoen huishoudens betalingsproblemen, waarvan de helft ernstig. Wil men ook deze groep Nederlanders bij het begaan van een verkeersovertreding een sanctie laten ondergaan, dan moet er een sanctie zijn die zij kunnen ondergaan. Een financiële sanctie is dat niet", aldus het WODC.
NVVK positief
Onze leden komen veel mensen tegen die in deze situatie verkeren. "De mogelijkheden van betaalregelingen en de recent ingevoerde noodstopprocedure van het CJIB zijn belangrijke verbeteringen geweest voor deze groep. Hulp zoeken voor je schulden loont", aldus juridisch adviseur Joeri Eijzenbach van de NVVK. "We ondersteunen het pleidooi van het WODC om de overheid niet achter mensen zonder betaalcapaciteit aan te laten jagen in een poging ze tot betaling te dwingen. Daar is niemand bij gebaat, zoals ook het WODC constateert. Meer aandacht voor de situatie van de persoon die de boete krijgt is daarom gewenst. Een alternatieve straf is een goede denkrichting."
Geen betaalcapaciteit
“In strafrechtelijke trajecten bestaan, voor wie niet kan betalen, mogelijkheden als vervangende hechtenis en alternatieve straffen. Maar de afhandeling van verkeersboetes valt onder het administratief recht, waar geen vervangende sancties mogelijk zijn. Met als gevolg dat de overheid achter personen zonder betaalcapaciteit aanjaagt om ze tot betaling te dwingen", schrijft het WODC.
Onnodige kosten
“Dat leidt tot onnodige kosten voor de overheid en onnodige schade voor de verkeersovertreder. Een meer fundamentele oplossing moet worden gezocht in het beschikbaar maken van een ander type sanctie(s) dan het betalen van een geldbedrag”, aldus het WODC. "Van de Nederlandse bevolking kampt 3% met ernstige financiële problemen. De introductie van een ander type sanctie – anders dan een financiële – is wenselijk. Het zou betekenen dat de sanctie dan daadwerkelijk tot uitvoering kan worden gebracht, de kans op het escaleren van schuldensituaties verder wordt ingeperkt, en kan worden bespaard op de capaciteit en kosten die gemoeid zijn met trachten af te dwingen van betalingen door personen met problematische schulden."
Om misverstanden te voorkomen: de term 'vervangende hechtenis' slaat op een situatie waarin iemand een alternatieve straf krijgt. Pas als de betrokkene de alternatieve straf niet wil ondergaan, komt hechtenis in beeld. Maar over het in hechtenis nemen van verkeersovertreders is al eerder uitgesproken dat dit in situaties van problematische schulden niet wenselijk is omdat het niets oplost.
Innen gebeurt effectief
Het WODC constateert dat het innen van verkeersboetes over het algemeen zeer effectief gebeurt. De kosten van de inzet van dwangmiddelen om te betalen bedroegen in 2018 27,3 miljoen euro (aanmaningen, deurwaarders, in beslag nemen van auto’s tot zelfs gijzeling). De opbrengst in dat jaar was 66,5 miljoen.
Kosten deels hoger dan opbrengst
Het rendement wordt wel steeds lager en uiteindelijk zelfs negatief naarmate de dwangmiddelen duurder worden, blijkt uit deze tabel uit het rapport: