Mee met... Geert van Dijk naar een onbekende date
Geert van Dijk, directeur NVVK, is voor de gek gehouden. Is hij boos? Nee, juist blij met een wijze les uit de praktijk. Wat gebeurde er?
Er meldt zich telefonisch een potentieel lid. Die graag iets wil ondernemen met schuldhulpverlening. En informatie wil over hoe de wereld van de schuldhulpverlening er op dit moment bij staat. Geen probleem natuurlijk, integendeel. Als ik in de buurt ben spreken we af. Kop koffie, kennismaken, vraag verkennen. En wie weet, een nieuw aspirant-lid verwelkomen.
Ontmoeting op neutraal terrein
De plek van ons rendez-vous: een vintage horecazaak met leuke spullen, bepaald niet goedkoop. Waar veelal jonge mensen achter een laptop zitten te werken. Ik weet niet wie ik ga ontmoeten, maar als ik zoekend rondloop kan het niet missen: met uitgestoken hand komt een verzorgde dame op me af. We gaan zitten, ze bestelt voor ons wat te drinken en begint met het stellen van vragen. Hoe ziet dat speelveld van schuldhulpverlening er nu eigenlijk uit? Wie mij kent weet dat ik hier graag en met enthousiasme over vertel. Maar nieuwgierig ben ik ook, dus ik vraag haar ook het hemd van het lijf. En na een kwartiertje gebeurt het. Met een kleur en veel emotie zegt ze opeens: ik bén geen ondernemer. Ik wás er een. Ik zoek hulp voor mezelf.
Als dat hoge woord er eenmaal uit is, komt er een adembenemend verhaal.
De korte versie
Hoog opgeleid. Leuke man. Schatten van kinderen. Een zeer succesvol bedrijf. Samen opgebouwd met keihard werken. Heel veel werken. Spanning in de relatie, zorg om werk en gezin in evenwicht te houden. Minder gaan werken in het bedrijf. Uiteindelijk toch crisis. Omdat er kinderen zijn en ze veel belang hecht aan het vermijden van ruzie met de partner wordt tijdens de scheiding de boedel verdeeld. Achteraf niet handig: hij de melkkoe, zij de risicovolle projecten. Die te risicovol blijken. Wat leek op een kans wordt een nachtmerrie. Ze eindigt berooid, zoekt tijdelijk werk, vindt dat ook, maar in de afwikkeling van de opgelopen schulden raakt ze verstrikt en overspannen. Kinderen gaan voor, huishouden moet marcheren. Ex raakt steeds meer op de achtergrond en uit zicht. Help!
Dan zoek je toch hulp?
Hoog opgeleid betekent niet dat je met de enorme schuldenberg om kunt gaan. Het zoeken naar hulp is chaotisch. Slapeloze nachten. Google. En ja hoor, er is iemand die wil helpen. “Omdat jouw geval zo ingewikkeld is moeten we eerst research doen. Als je 750 euro betaalt, brengen we je hele situatie piekfijn in kaart, en maken we een plan. Wij kunnen je echt goed helpen, doen we zo vaak”. Gelukkig vertrouwt ze het niet. Eerst betalen (waarvan?) en dan hopen op goed nieuws?
Dan toch maar naar de gemeente. Enorme stap om naar een spreekuur in het wijkbureau te gaan (de enige mogelijkheid). Daar hoort ze: “Je bent vooral ondernemer, daar komen de problemen vandaan. In jouw geval kunnen we weinig voor je doen. Misschien moet je eerst bij je bank gaan praten, of het proberen bij de uitkeringsinstantie waar je na je tijdelijke baan kort een uitkering hebt ontvangen”.
De bank beveelt een advocaat aan, om de ex-partner aan te pakken, want daar ligt de oorzaak van veel problemen. Dan googelt ze ergens bij toeval ‘NVVK’. Die zijn er ook van, dus ze belt die maar eens. Met een smoesje, maar ze is nu echt ten einde raad. En zo kom ik als NVVK-directeur opeens met een hulpvrager in gesprek.
Ondernemersdienstverlening
Dit verhaal is niet doorsnee. Daarom heeft het ook veel indruk op me gemaakt. Als ik er later over nadenk zie ik wel de omvang van een vraagstuk dat als een tikkende tijdbom verstopt zit in onze economie. Twee miljoen ondernemers kent Nederland. Verreweg de meeste zijn ZZP’er. Met veel van die ondernemers gaat het prima. Maar bij veel anderen sluimert risico.
Niet of slecht verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid. Weinig of geen pensioen. Een grote afhankelijkheid van recessie of hoogconjunctuur. Wel goede faciliteiten om te starten. Maar nauwelijks faciliteiten om te stoppen of te minderen.
Zoals mijn onbekende date, die toen de schulden ontstonden niet goed wist waar ze hulp kon vinden. Hulp die er bij veel gemeenten wel is, maar waar ondernemers zich vaak niet melden. Waar kan je terecht, bij wie moet je zijn? De toegang is hier echt een probleem: veel ondernemers moeten niet alleen schaamte overwinnen, maar vaak ook een emotionele drempel over om toe te geven dat het niet goed gaat. Dat het vrije bestaan je toch kan terugverwijzen naar een overheid. Dat het gebrek aan vangnet je opeens het gevoel geeft van een vrije val, aan overlevering aan hulpverleners die je niet begrijpen, die een andere taal spreken uit een andere wereld.
De routekaart
De Nederlandse Schuldhulproute ordent de hulpverlening in vier afslagen langs de schuldenroute-snelweg. Afslag 1 is de zelfhulp: makkelijk toegankelijke, meestal digitale hulpmiddelen om een zelftest te doen, je zaken te ordenen, betrouwbare informatiepunten te vinden.
Afslag 2 biedt online hulp met buddy’s, en communicatie over vragen en problemen.
Afslag 3 brengt je in contact met (opgeleide) vrijwilligers, die je kunnen helpen met de goede vragen, ondersteuning in ordening van administratie, in kaart brengen van je financiële plaatje.
Afslag 4 is professionele schuldhulp. Van crisismanagement tot begeleiding: zo kort als kan, zo lang als nodig.
En nu terug naar de ondernemers. Hoe zit voor deze groep van 2 miljoen mensen de routekaart er eigenlijk uit? Waar leiden de afslagen 1 t/m 4 voor hen naartoe?
Leemtes vullen
Deze week nam ik deel aan een brainstorm over deze vraag. Er is aanbod, maar er is ook nog veel uit te vinden, te verbeteren en toegankelijk te maken voor ondernemers. Vaak ‘natuurlijke personen’, met problemen die overeenkomen met die van ‘gewone’ particulieren met geldzorgen. Huur, hypotheek, energie, zorg, belastingen, boetes: rekeningen die betaald moeten worden. Ook als het geld er (even of voor lang) niet meer is.
Voornemen voor 2020: we gaan met partners de routekaart voor ondernemers in beeld brengen. Leemtes vullen. Richtingwijzers maken, ondernemers (en dus ZZP-ers) net zo goed helpen als ieder ander. Want in een land waar we vertrouwen op veel flexibele werkkrachten moeten we niet alleen kijken naar alle voordelen die dat biedt. Maar ook rekening houden met de risico’s. Niemand mag tussen wal en schip raken. Ook deze groep verdient hulp: in bedrijfscontinuïteit, voorkomen van schulden, vroegsignalering en adequate hulp.
Het zijn net mensen
Niet van iemand zoals ik, die daar veel te weinig verstand van heeft, en die met een smoesje verleid blijkt te kunnen worden. Maar gewoon door iemand die dat goed kan. Die snel wordt gevonden door de hulpvrager. Die betrouwbaar is en verstand van zaken heeft.
Want ondernemers: het zijn net mensen.
Wil je aan de slag met schuldhulp voor ondernemers? Meld je hier aan voor een van de vier bijeenkomsten die Schouders Eronder in de komende weken door het hele land organiseert!
Reageren? g.vandijk@nvvk.nl