Onderzoek naar Schuldenknooppunt als centraal aanleverpunt
Ambitie SZW: verdubbeling bereik vroegsignalering
Vier jaar na de introductie van vroegsignalering als wettelijke taak voor gemeenten evalueert staatssecretaris Nobel de uitvoeringspraktijk. Vroegsignalering is voortvarend opgepakt, maar er is ook kritiek.
Vroegsignalering kan effectiever, constateren de onderzoekers die het instrument evalueerden. Ze komen met 5 aanbevelingen om het instrument doeltreffender te maken:
- Verder standaardiseren en consistenter toepassen van (minimale wettelijke) verplichtingen met betrekking tot de incassohandelingen van vastelastenpartners, waardoor onwenselijk verschillen in aanlevering per branche en per vastelastenpartner voorkomen worden
- Meer signalen oppakken door gemeenten, door minder rigide toepassing van selectie-eisen (bijvoorbeeld drempelbedragen
- Verkleinen van verschillen tussen gemeenten, bijvoorbeeld door het doorvoeren van gestandaardiseerde minimumeisen (kwaliteitskader) voor gemeenten.
- Meer (mogelijkheden tot) informatiedeling tussen gemeenten en vastelastenpartners
- Meer registratie en evaluatie van effecten, wat het identificeren en verspreiden van bewezen effectieve aanpakken mogelijk maakt en stimuleert.
De onderzoekers interviewden twintig vastelastenpartners, 44 gemeenten, zeventien inwoners en acht ervaringsdeskundigen over vroegsignalering. Ze analyseerden ook data uit de Divosa Monitor Vroegsignalering schulden.
'Kosten vroegsignalering zijn beperkt'
'Vroegsignalering is doeltreffend en doelmatig', schrijft Nobel aan de Kamer. De kosten zijn beperkt. 'De kosten van vroegsignalering bedragen voor alle gemeenten gezamenlijk (in de huidige uitvoering) jaarlijks ca. € 50 miljoen. Voor vastelastenpartners wordt dit op ca. € 3,1 miljoen geschat. (...) Op deze manier investeren in het voorkomen en oplossen van schulden verdient zich altijd terug, waardoor het een doelmatige besteding van middelen is'.
Kritiek Autoriteit Persoonsgegevens
Harde cijfers om de doelmatigheid van het instrument vroegsignalering te onderbouwen zijn er helaas niet, aldus Nobel. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP), die bijdroeg aan de evaluatie, is daarom kritisch. Het instrument loopt volgens de AP het risico te veranderen van het signaleren van (dreigende) problematische schulden naar het signaleren van betalingsachterstanden. Burgers moeten beter geïnformeerd worden over vroegsignalering, vindt de AP, mede met het oog op de 'acceptatiegraad' en het aspect van 'vrijwilligheid'.
'Bereik is slechts deel van de waarde'
De AP legt de vinger op het gebrek aan kwantitatieve bewijsvoering van de doeltreffendheid van vroegsignalering. Hiertegenover stelt Nobel in de brief dat cijfers over het bereik van vroegsignalering maar een deel van de waarde van het instrument weergeven.
- Door vroegsignalering krijgen mensen een positief beeld van de gemeente en andere hulpverlening. Hierdoor wordt de kans groter dat mensen op een later moment hulp accepteren of in ieder geval weten waar zij terecht kunnen voor hulp bij hun geldzorgen of op andere leefgebieden.
- De proactieve houding van gemeenten bij vroegsignalering kan zo ook een belangrijke rol spelen bij het herstellen van het vertrouwen in de overheid.
- Vroegsignalering kan daarnaast mensen helpen om hun eigen (financiële) situatie beter te begrijpen waardoor ze meer rust ervaren.
- Bovendien kunnen mensen na het hulpaanbod van de gemeente zonder tussenkomst van de gemeente aan de slag zijn gegaan met hun geldzorgen. Nobel bedankt onder andere NVVK
De NVVK steekt al sinds de start van vroegsignalering veel tijd in het effectiever maken ervan. Dat doen we samen met Divosa, VNG en schuldeisers. 'Dankzij het harde werk' van onder andere de NVVK loopt de aanlevering van signalen nu goed, constateert Nobel in zijn brief.
Onderzoek naar Schuldenknooppunt als centraal aanleverpunt
Er moet een centraal aanleverpunt voor vroegsignalen komen, schrijft demissionair staatssecretaris Nobel in de brief aan de Kamer waarin hij vroegsignalering evalueert. Daarvoor kijkt Nobel naar het Schuldenknooppunt. De Belastingdienst gebruikt het al voor vroegsignalering.
Signalen worden nu nog decentraal uitgewisseld tussen gemeenten en vastelastenpartners. Door verschillende systemen bij de 342 gemeenten moeten vaste lastenpartners hun data aan uiteenlopende softwareplatforms aanleveren. Een centraal aanleverpunt vanuit een publieke voorziening lost dit op.
Schuldenknooppunt als publieke voorziening
'Het Schuldenknooppunt lijkt (...) het meest geschikt om deze taken uit te voeren' schrijft Nobel. '(Ik) beoog (...) het Schuldenknooppunt in te richten als een publieke voorziening. Gezien de huidige dienstverlening en het feit dat al veel gemeenten en vastelastenpartners bij het Schuldenknooppunt zijn aangesloten, is het mogelijk om dit centraal aanleverpunt bij het Schuldenknooppunt onder te brengen. De komende tijd worden de juridische, financiële en technische implicaties van een centraal aanleverpunt verder onderzocht, voordat hierover een definitief besluit genomen wordt', aldus Nobel.
