Renate Richters: ‘DDAS betekent: meer data, minder werk. Ga ermee aan de slag!’
NVVK-jaarcijfers over 2025: sluit tijdig aan op DDAS
De manier waarop de NVVK jaarcijfers verzamelt bij leden verandert. 2026 wordt een overgangsjaar. Voor het jaarverslag over 2025 vragen we niets op bij leden, maar kijken we welke data we via het DDAS-project (Data Delen Armoede en Schulden) kunnen ontsluiten. Van NVVK-leden vragen we wel om hun koppeling met DDAS snel te realiseren.
Voor het in juni van dit jaar gepubliceerde jaarverslag over 2024 vroeg de NVVK nog op de gebruikelijke manier jaarcijfers uit, via een online vragenlijst. Al in 2024 startte de implementatie van het dataproject Datadelen Armoede en Schulden (DDAS) dat handmatige uitvraag overbodig maakt. Samen met het CBS, het ministerie van Sociale Zaken, Divosa en de VNG werken we aan een nieuwe, geautomatiseerde manier van gegevens verzamelen.
Begin 2025 vroegen we de jaarcijfers over 2024 voor het laatst op de oude manier uit. In de loop van 2025 bleek echter dat aansluiten op DDAS bij sommige leden langer duurt dan verwacht. Sommige leden vragen zich af: komt er nu een dubbele uitvraag? Op de klassieke tijdrovende manier voor wie nog niet aangesloten is, en op de snelle gebruiksvriendelijke manier voor wie wel aangesloten is?
Steek je energie in DDAS
Voor wie zich dit afvraagt heeft Marieke van der Veen, beleidsadviseur bij de NVVK, een geruststellend antwoord. ‘We verzamelen dit jaar geen cijfers over 2025 via een losse vragenlijst, want we weten hoeveel tijd dat kost. Het was juist reden om dit proces via DDAS te automatiseren. We kijken in het voorjaar van 2026 daarom naar de data die DDAS op dat moment over 2025 kan leveren, en presenteren op basis van die CBS-tabellen onze jaarcijfers. We vragen leden niks dubbel, want we hebben liever dat je je energie nu in aansluiten op DDAS steekt.’
Waar staan we?
De NVVK vraagt de leden deze keer wel iets anders: hoever zijn zij met DDAS? Marieke van der Veen: ‘We hebben een mooi stappenplan, daarin kun je nagaan welke stappen je nog moet zetten om te voldoen aan je lidmaatschapsplicht om data te leveren. Van sommig leden hebben we al data zien binnenkomen via DDAS. Maar van de leden die niet hebben aangeleverd weten we niet hoever ze zijn met aansluiten. Daarom versturen we een kort vragenlijstje in een persoonlijke mail aan onze contactpersonen bij de leden. Met de uitkomsten daarvan maken we de balans op. Onder andere daarover rapporteren we in ons jaarverslag over 2025.'
Doe wat je al kunt doen
Van der Veen hoopt dat de enquête leden bewuster maakt dat er op weg naar DDAS wel wat stapjes te zetten zijn. ‘De overgang naar dit systeem kost nu wat tijd. Maar wel met de belofte dat daarna het 'cijfers verzamelen' veel minder werk is. We vragen of leden hulp kunnen gebruiken bij het aansluiten. En we stimuleren ze om de voorbereidingen niet uit te stellen. Zo kan een gemeente die wacht op de aansluiting van Stratech door middel van een API al wel aan de slag, bijvoorbeeld met stap 2: 'privacy' of stap 4: je gegevensregistratie controleren.’
Renate Richters: ‘Ga snel aan de slag met DDAS’
NVVK-voorzitter Renate Richters roept de leden op om snel werk te maken van DDAS. ‘We vragen niet voor niets elk jaar om data over de financiële dienstverlening. Die informatie hebben we nodig om trends te signaleren en beleid te maken. Ze zijn ook essentieel voor onze landelijke lobby. We kunnen Kamerleden en ministeries voeden met data over de uitvoering. DDAS helpt ons om meer en betrouwbaardere data te verzamelen met minder werk. Beter voor leden, voor de branche en uiteindelijk ook voor hulpvragers. Ga dus aan de slag met DDAS. Kom je er niet uit? Vraag dan om hulp.’
Kleine stapjes
Voor de NVVK is het de vraag of er in mei een volledig beeld van de jaarcijfers over 2025 te presenteren is. Van der Veen neemt dat voor lief. ‘Er zijn in de loop van de jaren vaker pogingen geweest om data geautomatiseerd te verzamelen. We zetten deze keer steeds kleine stapjes om het uiteindelijk helemaal goed te krijgen. We verwachten dat we op basis van de beschikbare DDAS-data al een interessant branchebeeld over 2025 kunnen geven.'
Appels met appels vergelijken
De ervaring van gemeentes die al hebben aangeleverd is dat ze bij de voorbereidingen nieuwe dingen tegenkomen die ze aan moeten pakken, zegt Van der Veen. ‘Hoe er wordt geregistreerd, bijvoorbeeld. Daar zijn verschillen in. Nu we het informatiemodel voor DDAS standaardiseren, kunnen gemeenten zich onderling makkelijker met elkaar vergelijken. We gaan sowieso van 'appels en peren vergelijken' naar '2 soorten appels vergelijken'. Vervolgens kun je in gesprek gaan over wat je ziet. Wat veroorzaakt de verschillen?’
Doorlopend inzicht
Van der Veen verheugt zich ook om een andere reden op DDAS. ‘Om te achterhalen hoe het aantal schuldregelingen zonder afloscapaciteit zich ontwikkelt moeten we nu aanvullende vragenlijsten uitzetten. Als DDAS eenmaal loopt is dat niet meer nodig, dan kunnen we dat inzicht krijgen uit de DDAS-data. En in plaats van een jaarlijkse momentopname is het in de toekomst mogelijk dat we vaker tussentijdse cijfers kunnen produceren. Dat was in coronatijd heel handig geweest! Toen wisten we halverwege het jaar niet wat er in de uitvoering gebeurde.’
Landelijk duiden
Terug naar de cijfers voor het jaarverslag over 2025. Wat gaat de NVVK daarmee doen? Van der Veen: ‘Uit DDAS komen straks ook aantallen, zoals we die voorheen ook kregen van leden via de online vragenlijst. We weten nu nog niet van hoeveel leden we in mei DDAS-gegevens hebben. Maar we doen in elk geval wat we altijd al deden: de cijfers duiden op landelijk niveau.’
Groot voordeel van DDAS is dat er in de toekomst meer en gedetailleerdere gegevens beschikbaar komen. 'Daardoor kunnen we bijvoorbeeld zien of de inwoners die we met vroegsignalering bereiken ook echt schuldhulp krijgen.' Voor de helderheid: de data zijn nooit tot personen te herleiden, het blijven geanonimiseerde getallen. Maar omdat de data gekoppeld zijn aan BSN-nummers is wel te zien of iemand die in de vroegsignalering gesignaleerd werd, ook bereikt is met schuldhulp.'
Draagvlak voor DDAS
Alle Nederlandse gemeenten worden op dit moment gestimuleerd om aan te sluiten op DDAS, maar verplicht is het niet. Dat ligt anders bij NVVK-leden. Van der Veen benadrukt dat voor hen 'niet meedoen aan DDAS' geen optie is.
’Het NVVK-lidmaatschap verplicht leden om managementinformatie aan te leveren. Nu dus via DDAS. Verder is landelijk afgesproken dat data en monitoring onderdeel zijn van de basisdienstverlening, het project om de schuldhulpverlening in alle gemeenten gelijk te trekken. Gemeenten en schuldhulpverlenende organisaties zijn nauw betrokken bij DDAS, via de klankbordgroep van het project. Daar is veel draagvlak voor de aanpak, vooral vanwege de werkbesparing. Sommige gemeenten waren jaarlijks tot wel 40 uur kwijt met het verzamelen van cijfers. DDAS maakt dat een stuk makkelijker.’
