Een bankrekening is noodzakelijk voor schuldhulpverlening, maar niet alle betrokken personen beschikken over een actieve bankrekening. Tijdens detentie kan de casemanager de gedetineerde helpen met de aanvraag van een basisrekening. Wanneer de (ex-)gedetineerde betrokken was bij een financieel incident, kan er een registratie staan in het intern of extern verwijzingsregister. Dat maakt het lastiger om een nieuwe bankrekening te openen.
Wat kun je doen?
Neem contact op met de bank om te voorkomen dat de rekening sluit. Sommige betaalrekeningen sluiten wanneer er zes maanden geen transacties plaatsvinden. Dit is dus extra belangrijk wanneer er sprake is van een langere detentie.
Doe een aanvraag bij de laatste bank waar de (ex-)gedetineerde een rekening had. Wanneer deze afgewezen wordt, doe je een aanvraag bij twee andere banken. Worden deze ook afgewezen? Dan kun je bij de laatste bank een basisbankrekening aanvragen.
Lees de uitleg convenant basisbankrekening nauwkeurig door.
Is er sprake van een registratie, bekijk dan de stappen om alsnog een basisbankrekening aan te vragen.
TIP
Bij een dreigende situatie, zoals een ontruiming, kun je een voorlopige voorziening aanvragen tijdens detentie. De Rechtbank Noord-Nederland heeft in december 2024 een voorlopige voorziening toegekend tijdens detentie vanwege een dreigende huurschuld. De voorstellen aan schuldeisers zijn gebaseerd op inkomen in detentie.
CJIB-boetes
In het schuldenpakket van (ex-)gedetineerden zitten vaak CJIB-vorderingen. Deze vraagt de casemanager van DJI in principe standaard op. Ook wordt een betalingsregeling getroffen.
Het CJIB heeft verschillende soorten vorderingen. Soms is (gedeeltelijke) kwijtschelding of verlaging mogelijk. Soms loopt er nog een procedure en is er nog geen veroordeling, waardoor het nog niet duidelijk is of er nog een vordering van het CJIB volgt.
Bij 80 procent van de gedetineerden is ook sprake van een schadevergoedingsmaatregel. Deze is onderdeel van de straf en kan oplopen tot wel 100.000 euro. Over dat bedrag wordt bovendien rente berekend. Vaak wordt met de aflossing niet eens de rente betaald en loopt de vordering dus verder op. Wanneer de maatregel aan meerdere personen is opgelegd, blijft de persoon hoofdelijk aansprakelijk voor de gehele vordering.
Wat kun je doen?
In detentie zijn gedetineerden verplicht een regeling te treffen voor CJIB-vorderingen. Anders kunnen ze niet re-integreren of verlof opnemen. Als iemand nog bezig is met het treffen van een betalingsregeling, maar het CJIB heeft deze nog niet geaccepteerd, worden de vrijheden, zoals verlof en het re-integratietraject, al wel opgestart.
De betalingsregeling kan online worden aangevraagd via het RIC. Er wordt geen afschrift verstrekt van de betalingsregeling. Informeer dus altijd goed naar de afspraken die zijn gemaakt met het CJIB.
Een gedetineerde heeft niet zelf toegang tot een bankrekening. Om aan de betalingsregeling met het CJIB te voldoen, moet hij of zij zelf elke maand doorgeven aan de casemanager dat het bedrag moet worden overgemaakt. Vanaf de rekening die de PI beheert, kunnen geen automatische afschrijvingen worden gedaan.
Voor een betalingsregeling tijdens detentie geldt een aflossing van 25 procent van alle inkomsten die op de rekening binnenkomen. Daaronder vallen ook stortingen van familie en vrienden.
Als er sprake is van een geldboete, kun je na de veroordeling bij het CJIB uitstel of een betalingsregeling aanvragen. Deze vorderingen kun je over het algemeen meenemen in een schuldregeling.
Niet alle schulden kunnen worden meegenomen in een schuldregeling: een schadevergoedingsmaatregel valt er bijvoorbeeld niet onder. Deze kan wel gepauzeerd worden. Na afloop van de schuldregeling kan er dan weer een aflossing worden afgesproken. Omdat het om hoge bedragen gaat en de rente doorloopt, kan het betekenen dat iemand levenslang moet lossen.
Er zijn nog een aantal juridische opties, maar de kans op toekenning is erg klein. Een aantal voorbeelden:
Een verzoek tot kwijtschelding onder bijzondere omstandigheden na een veroordeling met opgelegde schadevergoeding.
Een verzoek aan de rechter bij een ontnemingsmaatregel het bedrag tot nihil te verlagen bij een evident onmogelijke betaling. Hierover heeft de Hoge Raad op 6 juli 2010 uitspraak gedaan.
Bij een vordering voor een benadeelde partij kan het slachtoffer besluiten af te zien van incasso of kan een betalingsregeling of kwijtschelding worden verzocht in een lopende incassoprocedure.
Hou er rekening mee dat schuldenpakketten bij (ex-)gedetineerden niet altijd helemaal kunnen worden opgelost. Verschillende schulden zul je in verschillende regelingen met verschillende snelheden moeten oppakken.
Informele schulden
In het schuldenpakket van (ex-)gedetineerden komen regelmatig informele schulden voor, soms bij bekenden, familie of vrienden, en regelmatig in het criminele circuit. Deze schulden zijn niet formeel vastgelegd en er zijn geen schuldbewijzen van. Ze kunnen daardoor meestal niet worden meegenomen in een schuldregeling. Vanwege de druk van degenen die het geld hebben uitgeleend kan het aflossen van deze informele schuld wel prioriteit hebben voor de betrokkene.
Wat kun je doen?
Vraag gericht naar informele schulden.
Probeer samen met de persoon en de betrokken hulpverleners in te schatten hoe groot het risico is dat de schuld leidt tot recidive. Probeer bij een hoog risico iets te regelen voor deze schuld.
Vraag hulp aan collega’s, want het kan lastig zijn om een oplossing te vinden voor criminele informele schulden. Ga samen na welke mogelijkheden er zijn.
Ga na hoe je ervoor kunt zorgen dat de andere partij de schuld als afgelost ziet. De meeste informele schuldeisers geven geen bewijs van aflossing.
Betrek de (ex-)gedetineerde bij het vinden van een oplossing.
Wanneer oplossen niet lukt, bespreek dan samen op welke manier de stress verminderd kan worden.
TIP
Aandacht voor straatschulden is cruciaal voor de schuldhulp aan (ex-)gedetineerden. Dit was ook onderwerp van gesprek tijdens een pilot in Den Haag, het ‘exit-programma’. De pilot richt zich op jongeren die uit de criminaliteit willen stappen. Tijdens de pilot is geconcludeerd dat de gemeente de straatschulden niet kan betalen of overnemen omdat de risico’s op lange termijn onbekend zijn. Daarnaast geeft betaling geen garantie dat de schuld daarna klaar is.
Werken in detentie
Sommigen mensen zitten in een beperkt beveiligde afdeling (BBA). Meestal is het daar mogelijk om tijdens detentie al te werken, soms ook buiten de PI. Gedetineerden kunnen dan dus ook salaris ontvangen. Ze krijgen ongeveer 100 euro aan weekgeld op hun eigen rekening. Alles wat ze daarnaast verdienen, komt op hun geblokkeerde detentierekening. Dit geld kunnen ze opnemen voor vaste lasten als hier bewijzen voor zijn. Soms is er nog ruimte om (meer) schulden af te lossen. DJI heeft hierover een Informatieblad BBA voor ketenpartners uitgegeven.
Wat kun je doen?
Sluit niet van tevoren uit dat er in detentie geen inkomen is. Vraag er standaard wanneer je contact hebt met de gedetineerde.
Maak samen een overzicht van inkomsten en uitgaven. Wanneer er aflosruimte is, kun je een plan maken om schulden af te betalen.
TIP
In sommige gemeenten zijn noodhulporganisaties, sociale fondsen of maatwerkpotjes om financiële obstakels op te vangen, zoals het ontbreken van leefgeld of de eerste huur na detentie. Dit kan helpen als er in de eerste maand niet snel genoeg inkomen binnenkomt.
Deze website maakt gebruik van cookies om goed te functioneren. Als je wilt aanpassen welke cookies we mogen gebruiken, kan je jouw cookie-instellingen wijzigen. Meer informatie is beschikbaar in onze privacyverklaring.
