De periode direct na detentie is erg druk voor de gedetineerde. Wanneer de detentie start, voert de casemanager meestal een intakegesprek. Er komt dan al veel informatie op de gedetineerde af. Bewindvoering wordt vaak stopgezet, omdat er geen financiën zijn om de hulpverlening door te laten lopen. Na 1 maand detentie worden uitkering en ondersteuning vanuit de WMO vaak stopgezet. In die eerste periode moet dus veel geregeld worden.
Wat kun je doen?
Overleg met de de nazorgcoördinator (tijdens en na detentie) en de casemanager (tijdens detentie) of er ruimte is voor een intake voor schuldhulp.
Check bij de persoon zelf of het oplossen van schulden prioriteit heeft of juist niet.
Kijk of de intake ook een andere vorm kan hebben, zoals een kennismaking of vrijblijvend adviesgesprek. Dat kan de drempel verlagen voor de gedetineerde: het eerste contact is gelegd en de hulpverlening heeft een gezicht gekregen. Er volgt dan geen standaard aanvraag schuldhulpverlening en het is (nog) niet nodig een beschikking af te geven, maar je houdt zo wel de deur open.
Wanneer het gaat om een korte detentie, maak dan met de nazorgcoördinator afspraken over de mogelijkheid om vaste lasten door te betalen. Voor de woonkosten is bijvoorbeeld maatwerk mogelijk tijdens en na detentie.
Doordat er minder mogelijkheden tot contact zijn, kan de beschikkingstermijn van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening in de knel komen, want de termijnen gelden natuurlijk ook voor (ex-)gedetineerden. Overweeg de inzet van duurzame financiële dienstverlening (DFD) of een verkort Plan van Aanpak zonder handtekening. De beschikkingstermijnen zijn dan minder strak.
Betrek ook een eventuele partner bij de intake. Wil de partner meewerken aan het traject? Zijn er gezamenlijke schulden? Heeft de partner ook hulp? Denk hierbij aan stichting SANG of Gevangenenzorg Nederland.
TIP
Voorkom nieuwe schulden bij de zorgverzekeraar. Dat kan door na de detentie direct de zorgverzekering te activeren. Hiervoor is de ontslagbrief nodig, zorg dus dat die voorhanden is. In de praktijk gaat dit vaak mis. Dat heeft grote gevolgen, want iemand is dan onverzekerd én loopt risico op nieuwe schulden. Biedt hier dus actief ondersteuning bij aan!
Drukke periode na detentie
Als iemand vrijkomt, valt er veel te regelen. Soms is er een plek te vinden waar de persoon kan wonen, maar vaak is die er ook niet. Meestal is het inkomen stopgezet en duurt het even voordat er weer inkomen wordt ontvangen. Ook verzekeringen zijn stopgezet, die moeten weer aangevraagd worden. Zo moeten nog meer regelzaken tegelijkertijd opgepakt worden.
Wat kun je doen?
Door alle administratieve acties na detentie is een intake schuldhulpverlening niet altijd mogelijk, maar een kennismakinggesprek wel. De financiële hulpverlener speelt een cruciale rol bij het bieden van ondersteuning en het creëren van overzicht en rust.
Bespreek of er snel een vorm van budgetbeheer of zelfs beschermingsbewind kan worden ingezet, vooral wanneer dit helpt tegen onzekerheid en financiële stress.
Gebruik de checklist ‘Wat te regelen na detentie’ [in ontwikkeling]. Om voor financiële stabiliteit te zorgen, moeten minimaal alle stappen worden gezet.
Veel praktische zaken, zoals het aanvragen van een ID-bewijs, kunnen al tijdens detentie geregeld worden. Check wie hierbij kan ondersteunen: de casemanager heeft de regie tijdens detentie, iemand van reclassering kan helpen, en na de detentie is de gemeentelijke nazorgcoördinator de aangewezen persoon. Stem met elkaar de rollen af, zodat de checklist afgewerkt kan worden tijdens de intake voor schuldhulphulpverlening.
De ontslagbrief wordt slechts een keer afgegeven. Het is daarom erg belangrijk om deze goed te bewaren. Maak een kopie of scan de brief in zodat hij digitaal opgeslagen is. Een detentieverklarig geeft aan in welke periode iemand in detentie verbleef. Deze kan worden aangevraagd bij de afdeling D&R van DJI.
Verdeel de acties in overzichtelijke stappen.
Maak met de nazorgcoördinator van de gemeente alvast afspraken over het aanvragen van een uitkering en de zorgverzekering, zodat deze direct na ontslag geregeld zijn.
Realiseer je dat onderdak en voeding voor de (ex-)gedetineerde de meeste urgentie heeft. Dit kan zoveel stress veroorzaken dat er geen of onvoldoende ruimte is voor administratieve zaken.
Kijk of de reiskosten vergoed kunnen worden als een (ex-)gedetineerde tijdens een verlof moet reizen voor een afspraak over de financiële hulpverlening. Bekijk hiervoor de mogelijkheden voor bijzondere bijstand, maatwerkpotjes of benader een noodhulporganisatie.
Het risico op nieuwe schulden is groot wanneer iemand net uit detentie komt. Probeer dat risico te beperken, schakel indien nodig een vorm van inkomensbeheer, budgetbeheer of beschermingsbewind in.
Informatie (in)compleet
Tijdens het intakegesprek verzamel je veel informatie. Op basis daarvan moet je een plan van aanpak opstellen. Wanneer informatie ontbreekt, moet je die verzamelen. Vaak is het lastig om informatie te achterhalen omdat de administratie mogelijk niet de hoogste prioriteit had voor de gedetineerde. Wanneer sprake is van laaggeletterdheid of gebrekkige digitale vaardigheden is dit een extra belangrijk aandachtspunt. Veel gedetineerden zijn (tijdelijk) niet goed in staat om in actie te komen, onder andere door stress.
Wat kun je doen?
Maak overzichtelijk welke informatie nodig is voor het plan van aanpak en welke informatie nog ontbreekt.
Vraag waar iemand de administratie bewaart of waar fysieke post aankomt.
Verken of iemand in het netwerk van de (ex-)gedetineerde kan helpen met het verzamelen van de fysieke administratie en post.
Indien nodig kun je in samenwerking met de casemanager het postadres wijzigen naar het adres van de penitentiaire inrichting. Informeer bij de casemanager ook of het uitstroomadres al bekend is.
Verken hoe je zoveel mogelijk digitale post kunt achterhalen. Veel e-mails en digitale berichten over geldzaken worden gemist, doordat er in PI's beperkte toegang is tot digitale voorzieningen.
Informeer of het mogelijk is om samen het internet te gebruiken, bijvoorbeeld in het re-integratiecentrum in de PI.
TIP
Elke gedetineerde wordt bij binnenkomst in de PI uitgenodigd om naar het re-integratiecentrum (RIC) te gaan. Daar is het mogelijk om internet te gebruiken en informatie op te zoeken. Ook is er hulp beschikbaar, bijvoorbeeld voor het bevriezen van schulden, het opschorten van de zorgverzekering, contact met bewind en het reageren op woningen.
Let op: gedetineerden hebben geen toegang tot telefoons. Dit betekent een belemmering bij het gebruik van DigiD of tweestapsverificatie voor bankzaken. Soms is er een telefoon met sms beschikbaar voor het ontvangen van de controlecode van DigiD. Een andere mogelijkheid is om per brief toegang aan te vragen tot het DigiD-account. Let hiervoor op het postadres en vraag iemand uit het netwerk om de brief naar de penitiaire inrichting te brengen.
Bewindvoering tijdens detentie
Tijdens detentie staat het vermogen stil, of loopt het terug. Bovendien stoppen alle inkomsten, dus er valt niet veel te beheren. Sommigen gemeenten of bewindvoerders stoppen standaard met bewindvoering wanneer iemand in detentie gaat, ook wanneer dit een korte periode betreft. Stoppen gebeurt niet automatisch, maar wanneer een bewindvoerder verzoekt om ontslag. Het stoppen en weer opstarten van bewind vraagt een grote investering.
Wat kun je doen?
Bewind kan doorlopen tijdens detentie, zeker bij een korte detentieperiode. Dat zorgt voor stabiliteit tijdens de detentie én in de periode erna.
Stoppen met bewind bij een kortdurende detentie kent vaak meer nadelen dan voordelen. Wees je daarvan bewust en ga hier indien nodig over in een gesprek met beleidsmedewerkers van de gemeente. Probeer samen tot een oplossing te komen die in het belang van de gemeente én de (ex-)gedetineerde is.
Wanneer er sprake is van een langere detentieperiode, kun je contact opnemen met de beschermingsbewindvoerder. Die kan inschatten wat nog nodig is en verzoeken om opheffing als er geen noodzaak tot bewind meer is.
Zorg dat de casemanager in de PI betrokken is bij deze afweging en van de beslissing afweet. Zodra duidelijk is hoe lang de detentieperiode duurt, kan de casemanager contact opnemen met de bewindvoerder.
Deze website maakt gebruik van cookies om goed te functioneren. Als je wilt aanpassen welke cookies we mogen gebruiken, kan je jouw cookie-instellingen wijzigen. Meer informatie is beschikbaar in onze privacyverklaring.
