Terugblik op webinar NVVK: Afsluitsignalen, wat nu?
Naar één portaal voor het ontvangen van vroeg- en afsluitsignalen
Al voor de nieuwe Wet gemeentelijke schuldhulpverlening in werking trad, waren energieleveranciers en drinkwaterbedrijven verplicht om voorafgaand aan afsluiting een signaal af te geven aan de gemeente, zodat een daadwerkelijke ‘bedreigende situatie’ mogelijk voorkomen kon worden. Wat te doen met deze signalen nu vroegsignalering verplicht is? Tijdens een webinar gaf de NVVK uitleg.
Ellen Hennekens, senior beleidsadviseur van de NVVK, begon het webinar met een uitleg over het wettelijke kader. Voordat de nieuwe Wgs inging, waren vaste lasten-partners en gemeenten al verplicht om te handelen bij afsluitsignalen en bedreigende situaties. Waar een signaal van een vaste lasten partner aan moet voldoen, is vastgelegd in verschillende regelingen voor elektriciteit & gas, warmte en drinkwater.
Ellen Hennekens, NVVK
Wel verplicht, geen termijnen
Sinds de gewijzigde Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) zijn gemeenten wettelijk verplicht om signalen over betalingsachterstanden op te volgen. Leidend hiervoor zijn dezelfde regelingen en 'die regelingen zijn niet veranderd', aldus Hennekens. In deze regelingen worden echter geen termijnen genoemd. Ook wordt er geen onderscheid gemaakt tussen een vroegsignaal of een afsluitsignaal. 'De enige verplichting die geldt, is dat deze vaste lasten-partners na hun eigen sociaal incassoproces en voorafgaand aan afsluiting een signaal van betalingsachterstanden sturen naar de gemeente'. Dit als basis voor het proactief aanbieden van hulp door de gemeente om verdere escalatie en ‘bedreigende situaties’ te voorkomen.
In het Landelijk Convenant Vroegsignalering dat in de aanloop naar 2021 is afgesloten tussen NVVK, VNG en koepels van vaste lasten-partners, zijn in aanvulling op deze regelingen wel 'tijdslots' opgenomen: de door te geven betalingsachterstanden voor vroegsignalering mogen voor energie, drinkwater en zorgverzekeringen na de sociale incasso niet ouder zijn dan 100 dagen. Voor huur geldt zo'n maximum niet
Huurachterstanden
Voor huurachterstanden was er überhaupt nog geen sprake van een dergelijke regeling, maar werden vroeg- of uitzetsignalen wel vaak al gedeeld op basis van een huurovereenkomst met de woningcorporatie. Inmiddels zijn de richtlijnen voor het melden van huurachterstanden vastgelegd in het Besluit gemeentelijke schuldhulpverlening. De meldplicht voor verhuurders geldt overigens alleen voor achterstanden op een ‘tot bewoning bestemde onroerende zaak’, dus niet voor huurachterstanden op bedrijfspanden of parkeerplekken.
Afsluitsignalen blijven bestaan
Dat vaste lasten-partners en gemeenten nu aan de slag zijn met vroegsignalen en in elk geval het eerste signaal móeten opvolgen, wil echter niet zeggen dat ‘afsluit’signalen verdwijnen. 'Die blijven bestaan', leert de praktijk volgens Hennekens. 'Maar ze worden wel minder.'
Als er eerder nog geen vroegsignaal was uitgegaan, bijvoorbeeld vanwege een lopende betalingsregeling, zijn leveranciers van energie en drinkwater verplicht om alsnog een signaal af te geven op basis van de voor hen geldende regelingen, voordat ze overgaan tot afsluiten. Gemeenten zijn ook verplicht om te handelen zodra deze melding binnenkomt, ook al is het geen vroegsignaal meer volgens de (bovenwettelijke) definities van het LCV.
Als een gemeente wel al eerder op basis van een vroegsignaal hulp heeft aangeboden, is het niet verplicht om een daaropvolgend signaal voor hetzelfde huishouden ook op te volgen. 'Maar', benadrukt Hennekens, 'een signaal over een daadwerkelijk ‘bedreigende situatie’ geeft wel een verhoogde urgentie aan. Pak nog een keer de telefoon om te laten weten dat hulp krijgen nog steeds mogelijk is.'
Verschillende loketten
Een obstakel bij het verwerken van vroeg- en crisissignalen is dat ze vaak nog op verschillende manieren bij de gemeente binnenkomen. In het LCV is alleen vastgelegd hoe de vroegsignalen moeten worden aangeleverd. 'Afsluitmeldingen of berichten over uitzetten komen grotendeels nog vormvrij binnen, meestal per mail of brief. En niet zelden houdt zich hier ook een andere afdeling mee bezig.'
Een kwart van de gemeenten krijgt al uitzet- of afsluitmeldingen binnen via RIS, zo blijkt uit de resultaten van een eerder gehouden NVVK-poll. En diverse gemeenten kiezen ervoor om ontvangen signalen zélf op te voeren. Diezelfde poll laat zien dat de grote meerderheid van de gemeenten graag wil dat alle afsluit- & uitzetsignalen via RIS of VPS gemeld gaan worden.
De NVVK pleit er ook voor dat uiteindelijk alle signalen via hetzelfde portaal binnenkomen. Waarbij een goede herkenbaarheid van de signalen essentieel is. Dit voorkomt uiteindelijk missers, dubbelingen én vertragingen. Bovendien is dit beter voor de privacy, legt Hennekens uit. 'Het vormvrij laten binnenkomen van afsluitsignalen borgt het zorgvuldig omgaan met de ontvangen persoonsgegevens onvoldoende.'
VPS en RIS
Falk-Jan Hurenkamp, product owner van VPS bij BKR, laat weten het belang ervan in te zien dat naast vroegsignalen ook crisissignalen via VPS verwerkt kunnen worden. 'Doordat hierover momenteel nog geen eenduidige, landelijke afspraken zijn, is het systeem daar nog niet op ingericht.' Maar BKR is druk bezig met de voorbereidingen, geeft hij aan.
Taco Vledder, accountmanager RIS bij Inforing, liet met een korte presentatie zien dat het via RIS al mogelijk is om crisissignalen door te geven aan gemeenten. 'Nu gebeurt dat nog handmatig, maar we kunnen het op korte termijn technisch mogelijk maken dat deze signalen, net als vroegsignalen, automatisch via het template kunnen worden doorgegeven. Gemeenten kunnen vervolgens met de bakjes zelf inrichten wat ze na ontvangst met de signalen doen.' Het wachten is op gemeenten en signaalpartners die het zo gaan doen.
Lees hier meer over het thema vroegsignalering.
