‘Als het eenmaal mis is, kan het heel snel gaan. De documentaire geeft een herkenbaar beeld van onze dagelijkse praktijk. Hoe hebben we het voor elkaar gekregen de samenleving zo complex te maken?’

Zomaar drie reacties van kijkers na de vertoning van de documentaire ‘De Schuldmachine’ in theater Forum in Sittard, vorige week. In de zaal: betrokkenen bij schuldhulpverlening. Voorin de zaal: makers Valerie Schuit en Camiel Zwart en hoofdpersonen Willem Los (vrijwilliger) en Ricky (dakloos).

Schuldrust

De documentaire is het resultaat van maandenlang filmen bij een groepje jongeren uit Amsterdam-Zuidoost. Ze doen mee aan een hulpproject van de ONS-bank, een initiatief van kunstenaars en hulpverleners. Schuldrust is een belangrijk onderdeel van het project. In die tijd werken jongeren aan hun schulden, ze ontdekken wie ze willen zijn en ze leren waar hun talenten liggen.

Woensdag 18 september is de documentaire te zien op NPO3. Omdat de makers de impact van hun documentaire willen vergroten, zoeken ze het gesprek met iedereen die betrokken is op het onderwerp. Directeur Ruud van den Tillaar van de Kredietbank Limburg hoorde van die wens en legde contact met Burgerkracht Limburg en het Limburgse netwerk De Pijler, dat zich inzet voor cliëntenparticipatie, armoedebestrijding en sociale activering.

Gideonsbende

Het resultaat: een dag lang kijken professionals, vrijwilligers, bestuurders en mensen uit de doelgroep in twee lichtingen naar de documentaire. Elke viewing wordt gevolgd door een zaalgesprek en deelsessies in kleinere groepen. Met alle opmerkingen en suggesties willen de organisatoren aan de slag om het systeem van schuldhulpverlening in Limburg beter te maken.

Ter plekke nodigen ze daarom het publiek uit om zich op te geven voor een ‘Gideonsbende’. De opzet slaagt, want gedurende de dag melden zich een veertigtal mensen aan om mee te doen.

Een stapje harder

Dat er ook zonder grote veranderingen al veel mogelijk is, blijkt uit de reactie van bezoeker Anouk Harle, ‘maatwerker’ onder kwetsbare burgers in Sittard-Geleen.

‘We moeten allemaal onze verantwoordelijkheid nemen’, zegt ze in haar reactie op de documentaire. ‘We kunnen gaan wijzen naar anderen, zoals de gemeente en het onderwijs. Maar we mogen allemaal wel een stapje harder doen. Ik probeer in mijn werk contact te krijgen met kwetsbare burgers. Wat is er nodig om te stabiliseren, wie moet ik daarvoor met wie verbinden? De manier waarop de ONS-bank het aanpakt is van essentieel belang: met betrokkenheid, door je kwetsbaar op te stellen, en door je echt te verbinden aan de cliënt. Dat kan iedereen!’

‘Stel jezelf de vraag: waar kan ik het verschil maken? We hebben meer mogelijkheden dan we denken. We leggen onszelf het idee op dat bepaalde dingen niet kunnen, maar het gaat om de vraag: durven we verantwoordelijkheid te nemen?’, aldus Anouk Harle.

Zelf verschil maken

Haar betoog oogst applaus in de zaal. Willem Los, een van de hoofdpersonen in de documentaire, valt haar bij. In zijn vrije tijd is hij schuldhulp-vrijwilliger bij de ONS-bank. Opmerkelijk: in het dagelijks leven werkt hij in de incassosector, op de afdeling ‘Preventief en intensief beheer’ van Delta Lloyd Bank. ‘Er is veel mogelijk. Begin bij jezelf’, zegt hij. ‘Op ieders bureau valt wel een paar centimeter te halen. Bij elkaar is het al snel een meter.’ Documentaire-producer Valerie Schuit: ‘Zo kun je zelf het verschil maken’.

Wil je ook met de makers in gesprek? Geef je op voor de NVVK-Studiedag. Een van de workshops is gewijd aan 'De Schuldmachine' en wat er beter kan

Wat kwam er aan de orde in het zaalgesprek en in de deelsessies? Klik hier voor het vervolg